عوامل خلقت ساخته میشود، اما انسان، پس از آفرینش، تازه مرحله اینکه چه باشد و چگونه باشد آغاز میشود. انسان آن چیزی نیست که آفریده شده است، بلکه آن چیزی است که خودش بخواهد باشد؛ آن چیزی است که مجموع عوامل تربیتی و از آن جمله اراده و انتخاب خودش او را بسازد.

به عبارت دیگر، هر چیزی از نظر ماهیت که چیست و از نظر کیفیت که چگونه باشد، «بالفعل» آفریده شده، اما انسان از این نظر «بالقوّه» آفریده شده است؛ یعنی بذر انسانیت در او به صورت امور بالقوّه موجود است که اگر به آفتی برخورد نکند آن بذرها تدریجاً از زمینه وجود انسان سر بر میآورد و همینها فطریات انساناند و بعدها «وجدان» فطری و انسانی او را میسازند.

انسان، برخلاف جماد و نبات و حیوان، شخصی دارد و شخصیتی. شخص انسان (یعنی مجموعه جهازات بدنی او) بالفعل به دنیا میآید. انسان در آغاز تولد از نظر جهازات بدنی مانند حیوانات دیگر بالفعل است، ولی از نظر جهازات روحی، از نظر آنچه بعداً شخصیت انسانی او را میسازد، موجودی بالقوّه است؛ ارزشهای انسانی او در زمینه وجودش بالقوّه موجود است و آماده روییدن و رشد یافتن [1].

انسان از نظر روحی و معنوی یک مرحله از مرحله بدنی عقبتر است؛ جهازات بدنیاش در رحم وسیله عوامل دستاندرکار آفرینش ساخته و پرداخته

از نظر این مکتب، نسبت انسان در آغاز پیدایش با ارزشها و کمالات انسانی، از قبیل نسبت نهال گلابی با درخت گلابی است که یک رابطه درونی به کمک عوامل بیرونی، اولی را به صورت دومی درمیآورد نه از قبیل تخته چوب و صندلی که تنها عوامل بیرونی آن را به این صورت درمیآورند.