6. خودآگاهی انسانی

خودآگاهی انسانی یعنی آگاهی به خود در رابطه با همه انسانها. خودآگاهی انسانی بر این اصل و فلسفه استوار است که انسانها مجموعاً یک واحد واقعی به شمار میروند و از یک «وجدان مشترک انسانی» بهرهمندند؛ احساس انساندوستی و انسانگرایی در همه افراد انسان موجود است؛ به قول سعدی:

افرادی که مانند اگوست کنت در جستجوی «دین انسانیت» بوده و هستند، این اندیشه را در مغز خود میپرورانند. اومانیسم که کم و بیش فلسفه رایج زمان ماست و غالباً مدعیان روشنفکری از آن دم میزنند، همین است.

اومانیسم انسان را در ماورای طبقات، ملیتها، فرهنگها، مذهبها، رنگها، نژادها، خونها به صورت یک واحد میبیند و هرگونه تبعیض و تفاوتی را نفی میکند.

اعلامیههایی که به نام «حقوق بشر» در جهان منتشر شده است بر این فلسفه تکیه دارد و مبلّغ این نوع خودآگاهی در جهان است.

اگر این نوع خودآگاهی در فردی پیدا شود، دردش درد انسان، آرزوهایش آرزوهای انسان میشود و جهتگیری و تلاشش در جهت انسان صورت میگیرد، دوستیها و دشمنیهایش همه رنگ انسانی مییابد: دوستِ دوستان انسان یعنی علم، فرهنگ، بهداشت، رفاه، آزادی، عدالت و محبت، و دشمن دشمنهای او یعنی جهل، فقر، ظلم، بیماری، اختناق و تبعیض میگردد.

این نوع از خودآگاهی اگر پیدا شود، برخلاف خودآگاهی ملی و خودآگاهی طبقاتی، جنبه اخلاقی خواهد داشت.

ولی این خودآگاهی با اینکه بیش از همه صورت منطقی دارد و سر و صدای فراوان راه انداخته، کمتر از همه واقعیت یافته است، چرا؟

راز مطلب در نحوه وجود و واقعیت انسان نهفته است. انسان در نحوه وجود و واقعیتش با همه موجودات دیگر- اعم از جماد و نبات و حیوان- متفاوت است از این نظر که هر موجودی که پا به جهان میگذارد و آفریده میشود همان است که آفریده شده است، یعنی ماهیت و واقعیت و چگونگیهایش همان است که به دست