گشوده است.

خدا در قرآن

در اینجا فقط به یک موضوع از موضوعات بالا اشاره میکنیم و آن موضوع «خدا و رابطه او با جهان و با انسان» است.

ما اگر تنها کیفیت طرح همین یک مسئله را در نظر بگیریم و آن را با اندیشههای بشری مقایسه کنیم، فوقالعادگی و معجزه بودن قرآن روشن میشود.

قرآن، خدا را توصیف کرده است و در توصیف خود از طرفی او را تنزیه کرده است، یعنی صفاتی را که شایسته او نیست از او سلب کرده و او را منزّه از آن صفات دانسته، و از طرف دیگر صفات کمال و اسماء حُسنی را برای ذات حق اثبات کرده است. در حدود پانزده آیه در تنزیه خداوند آمده است و در حدود بیش از پنجاه آیه در توصیف خداوند به صفات عُلیا و اسماء حسنی آمده است.

قرآن در این توصیفات خود آنچنان دقیق است که ژرفاندیشترین علمای الهی را به حیرت انداخته است، و این خود روشنترین معجزه از یک فرد «امّی» درسنخوانده است.

قرآن در ارائه راههای خداشناسی از همه راههای موجود استفاده کرده است:

راه مطالعه آیات آفاقی و انفسی، راه تزکیه و تصفیه نفس، راه تعمق و تفکر در هستی و وجود به طور کلی. زبدهترین فیلسوفان اسلامی محکمترین برهانهای خویش را به اقرار و اعتراف خود از قرآن مجید الهام گرفتهاند.

قرآن رابطه خدا را با جهان و مخلوقات، بر توحیدِ صرف قرار داده است؛ یعنی خداوند در فاعلیت و نفوذ مشیت و ارادهاش رقیب و معارض ندارد؛ همه فاعلیتها و همه ارادهها و اختیارها به حکم خدا و قضا و قدر خداست.

پیوند انسان با خدا

قرآن در پیوند انسان با خدا زیباترین بیانها را آورده است. خدای قرآن برخلاف خدای فلاسفه یک موجود خشک و بیروح و بیگانه با بشر نیست. خدای قرآن از رگ گردن انسان به انسان نزدیکتر است، با انسان در داد و ستد است، با او خشنودی متقابل دارد، او را به خود جذب میکند و مایه آرامش دل اوست: أَلا بِذِکرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ