تفاوت پیامبران و نوابغ

از همین جا میتوان به تفاوت پیامبران و نوابغ پی برد. نوابغ افرادی هستند که نیروی فکر و تعقل و حسابگری قوی دارند؛ یعنی از راه حواس خود با اشیاء تماس میگیرند و با نیروی حسابگر عقل خود بر روی فراوردههای ذهنی خود کار میکنند و به نتیجه میرسند و احیاناً خطا میکنند. پیامبران الهی علاوه بر برخورداری از نیروی خرد و اندیشه و حسابگریهای ذهنی، به نیروی دیگری به نام وحی مجهزند و نوابغ از این نیرو بیبهرهاند و به همین جهت به هیچ وجه نتوان پیامبران را با نوابغ مقایسه کرد، زیرا مقایسه هنگامی صحیح است که کار هر دو گروه از یک نوع و از یک سنخ باشد، اما آنجا که از دو نوع و دو سنخ است مقایسه غلط است. مثلًا صحیح است که قوّه بینایی و یا قوّه شنوایی و یا قوّه فکر دو نفر را با هم مقایسه کنیم، اما صحیح نیست که قوّه بینایی یک نفر را با قوّه شنوایی یک نفر دیگر مقایسه کنیم و بگوییم کدام یک قویتر است. نبوغ نوابغ مربوط است به نیروی تفکر و اندیشه بشری، و فوقالعادگی پیامبران مربوط است به نیروی دیگری به نام وحی و اتصال به مبدأ هستی، و لهذا قیاس گرفتن آنها با یکدیگر غلط است.

3. رهبری

«پیامبری» با آنکه از مسیر معنوی به سوی خدا و تقرب به ذات او و بریدن از خلق (سیر من الخلق الی الحق) آغاز میشود که مستلزم انصراف از برون و توجه به درون است، ولی سرانجام با بازگشت به خلق و برون، به منظور اصلاح و سامان بخشیدن به زندگی انسان و هدایت آن در یک مسیر صحیح (سیر بالحق فی الخلق) پایان مییابد.

کلمه «نبی» در زبان عربی به معنی «خبر آورنده» است- و در فارسی کلمه «پیامبر» همان معنی را میدهد- و کلمه «رسول» در زبان عربی به معنی «فرستاده» است.

پیامبر، پیام خدا را به خلق خدا ابلاغ میکند و نیروهای آنها را بیدار مینماید و سامان میبخشد و [آنها را] به سوی خداوند و آنچه رضای خداوند است یعنی صلح و صفا و اصلاحطلبی و بیآزاری و آزادی از غیر خدا و راستی و درستی و محبت و عدالت و سایر اخلاق حسنه دعوت میکند و بشریت را از زنجیر اطاعت هوای نفس