دارند. همه اینها صفات مخلوق و ممکن است، خداوند از صفات مخلوقین منزه است (سُبْحانَ رَبِّک رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا یصِفُونَ) [1].

2. توحید صفاتی

توحید صفاتی یعنی درک و شناسایی ذات حق به یگانگی عینی با صفات و یگانگی صفات با یکدیگر. توحید ذاتی به معنی نفی ثانی داشتن و نفی مثل و مانند داشتن است و توحید صفاتی به معنی نفی هرگونه کثرت و ترکیب از خود ذات است. ذات خداوند در عین اینکه به اوصاف کمالیه جمال و جلال متّصف است، دارای جنبههای مختلف عینی نیست. اختلاف ذات با صفات و اختلاف صفات با یکدیگر لازمه محدودیت وجود است. برای وجود لایتناهی همچنان که «دومی» قابل تصور نیست، کثرت و ترکیب و اختلاف ذات و صفات نیز متصوّر نیست. توحید صفاتی مانند توحید ذاتی از اصول معارف اسلامی و از عالیترین و پر اوجترین اندیشههای بشری است که بخصوص در مکتب شیعی تبلور یافته است. در اینجا فقط به بخشی از یک خطبه نهجالبلاغه که هم تأییدی بر مدعاست و هم توضیحی برای این بخش است، اشاره میکنیم. در اولین خطبه نهجالبلاغه چنین آمده است:

الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی لا یبْلُغُ مِدْحَتَهُ الْقائِلونَ وَ لا یحْصی نَعْماءَهُ الْعادّونَ وَ لا یؤَدّی حَقَّهُ الْمُجْتَهِدونَ، الَّذی لایدْرِکهُ بُعْدُ الْهِمَمِ وَ لا ینالُهُ غَوْصُ الْفِطَنِ، الَّذی لَیسَ لِصِفَتِهِ حَدٌّ مَحْدودٌ وَ لا نَعْتٌ مَوْجودٌ ...

سپاس ذات خدا را، آن که ستایشکنندگان نتوانند به ستایش او برسند و شمارکنندگان نتوانند نعمتهای او را برشمارند و کوشندگان نتوانند حقّ بندگی او را ادا نمایند، آن که همتها هرچه دورپروازی کنند کنه او را نیابند و زیرکیها هراندازه در قعر دریاهای فطانت فرو روند به او نرسند، آن که صفتِ او را حد و نهایتی و تغیر و تبدّلی نیست ...

در این جملهها- چنان که میبینیم- از صفات نامحدود خداوند یاد شده است.