responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 2  صفحه : 102

بعد از چند جمله میفرماید:

کمالُ الْاخْلاصِ لَهُ نَفْی الصِّفاتِ عَنْهُ لِشَهادَةِ کلِّ مَوْصوفٍ انَّهُ غَیرُ الصِّفَةِ وَ شَهادَةِ کلِّ صِفَةٍ انَّها غَیرُ الْمَوْصوفِ [1]، فَمَنْ وَصَفَ اللَّهَ سُبْحانَهُ فَقَدْ قَرَنَهُ وَ مَنْ قَرَنَهُ ...

اخلاص کامل نفی صفات از پروردگار است، زیرا موصوف گواهی میدهد که ذاتش غیر از صفت است و صفت گواهی میدهد که او چیزی است غیر از موصوف، و هرکس خداوند را به صفتی توصیف کند ذات او را مقارن چیز دیگر قرار داده و هر کس خدا را مقارن چیزی قرار دهد ... (الی آخر).

در این جملهها، هم برای خداوند اثبات صفت شده است (الَّذی لَیسَ لِصِفَتِهِ حَدٌّ مَحْدودٌ) و هم از او نفی صفت شده است (لِشَهادَةِ کلِّ صِفَةٍ انَّها ...). از خود این جملهها معلوم است که صفتی که خداوند موصوف به آن صفت است صفت نامحدود به نامحدودیت ذات است که عین ذات است، و صفتی که خداوند مبرّا و منزّه از اوست صفت محدود است که غیر ذات و غیر از صفت دیگر است. پس توحید صفاتی یعنی درک و شناختن یگانگی ذات و صفات حق.

3. توحید افعالی

توحید افعالی یعنی درک و شناختن اینکه جهان با همه نظامات و سنن و علل و معلولات و اسباب و مسبّبات، فعل او و کار او و ناشی از اراده اوست. موجودات عالم همچنان که در ذاتْ استقلال ندارند و همه قائم به او و وابسته به او هستند و او به تعبیر قرآن «قیوم» همه عالم است، در مقام تأثیر و علّیت نیز استقلال ندارند و در نتیجه خداوند همچنان که در ذات شریک ندارد در فاعلیت نیز شریک ندارد. هر فاعل و سببی، حقیقت خود و وجود خود و تأثیر و فاعلیت خود را از او دارد و قائم به اوست. همه حولها و قوّهها «به او» است (ما شاءَ اللَّهُ وَ لا قُوَّةَ الّا بِهِ، لاحَوْلَ وَ لا قُوَّةَ الّا بِاللَّهِ).


[1]. [در نهجالبلاغه، دو جمله اخیر با تقدّم و تأخّر ذکر شده است.]

نام کتاب : مجموعه آثار ط-صدرا نویسنده : مطهری، مرتضی    جلد : 2  صفحه : 102
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست