کسی در شعر میخواهد نوآور باشد، کسی در هنر میخواهد نوآور باشد، کسی در فلسفه میخواهد نوآور باشد. این مانعی ندارد ولی در دین، نوآوری معنی ندارد چون آورنده دین، ما نیستیم. حتی امام هم آورنده دین نیست. امام وصی پیغمبر و خزانه علم اوست. آنچه که پیغمبر گفته است [او بیان میکند]. خود پیغمبر هم آورنده دین نیست. خدا به وسیله مَلَک و گاهی بدون وسیله ملک دین را به پیغمبر وحی میکند، پیغمبر به مردم ابلاغ میکند و همهاش را یکجا برای امام بیان میکند.

آورنده دین حتی پیغمبر هم نیست. در دین نوآوری غلط است، بدعت است و حرام.

بله، نو استنباط کردن درست است که آن نوآوری نیست. اخباریین اجتهاد را خیال میکنند نوآوری است، میگویند اجتهادها همه بدعت است. اشتباه میکنند. اجتهاد یعنی حُسن استنباط. ممکن است مجتهدی مطلبی را از نو استنباط کند که قبلًا خود او یا دیگران جور دیگر استنباط میکردهاند. این، مسأله استنباط است نه آورندگی.

امروز، مطلق نوآوری را «بدعت» مینامند و از بدعت حمایت میکنند و مثلًا میگویند فلان کس بدعتآور است. ولی ما نباید اشتباه کنیم. اصلًا این اصطلاح غلط است. در میان ما از قدیم «بدعت» یعنی نوآوری در دین، ادْخالُ فِی الدّینِ ما لَیسَ فِی الدّین. نباید چیز دیگر را «بدعت» بنامیم، بعد کم کم بگوییم پس بدعت اشکالی ندارد. خواستم این را بگویم تا بعضی از جوانها اشتباه نکنند. اگر امروز نوآوری را «بدعت» میگویند، این بدعت اگر در مسائل هنری، شعری، فلسفی یا علمی است نه فقط عیب نیست بلکه کمال است ولی در دین، آنهم به معنی آوردن نه به معنی اجتهاد، یعنی چیزی را که در دین نیست از خود جعل کردن، در حد بزرگترین گناهان است. حتی حدیث است:

مَنْ زارَ مُبْدِعاً (مُبْتَدِعاً) فَقَدْ خَرَّبَ الدّینَ [1].

اگر کسی به دیدن یک اهل بدعت برود، دین را خراب کرده است.

یعنی اگر کسی بدعتی در دین ایجاد میکند، بر دیگران حرام است که با او دید و بازدید کنند. دید و بازدید هم حرام است.