الّا خود طرف هم میداند که اینجا یاری کردن خدا نیست؛ چنانکه ائمه اطهار وقتی که به فقرا صدقه میدادند مثل یک آدمی که خیلی پست و پایین باشد و بخواهد چیزی را به آقا و ارباب خودش تقدیم کند، به این حالت تقدیم میکردند؛ دستشان را پایین میگرفتند و بالاتر از دست فقیر نمیگرفتند. از امام علیه السلام پرسیدند چرا این گونه؟ میفرمود: «من دارم به دست خدا میدهم.» پس وقتی میگویند به خدا قرض بدهید یا خدا را یاری کنید، میخواهند عواطف را تحریک کنند.

پس این مکتب قائل است که انسان یک سلسله عواطف عالی دارد مافوق منافع مادی که از این عواطف عالیاش باید استفاده کرد، این عواطف عالی را باید اهرم حرکت او قرار داد.

قرآن در اواخر سوره صف که سوره کوچکی است، از زبان عیسی بن مریم نقل میکند: کما قالَ عیسَی ابْنُ مَرْیمَ لِلْحَوارِیینَ مَنْ انْصاری الَی اللَّهِ کیاناند یاران من به سوی خدا؟ قالَ الْحَوارِیونَ نَحْنُ انْصارُ اللَّهِ ... [1] تکیه بر مسائلی از قبیل خدا را یاری کردن و به خدا قرض دادن شده که آیاتش در قرآن زیاد است.

آیات سوره حج

مورد دیگر، سوره حج آیات 38 تا 41 است. اولین آیاتی است که اجازه جهاد در آن داده شده است. میدانیم که در مکه اجازه جهاد داده نشد و در مدینه هم تا یک سال و اندی اجازه جهاد داده نشد، اولین آیاتی که اجازه جهاد داد این آیات است: انَّ اللَّهَ یدافِعُ عَنِ الَّذینَ امَنوا انَّ اللَّهَ لایحِبُّ کلَّ خَوّانٍ کفورٍ [2] خدا دفاع میکند و مدافع است از اهل ایمان، خدا خیانتکاران کافرپیشه را دوست نمیدارد (خَوّان مبالغه است، کفور هم مبالغه است؛ یعنی خداوند این بسیار خیانت پیشهها و بسیار کافرماجراها را دوست نمیدارد) اهل ایمان را دوست میدارد. معنایش این است که خدا اینها را حمایت میکند نه آنها را. أُذِنَ لِلَّذینَ یقاتَلونَ بِانَّهُمْ ظُلِموا اجازه داده شد به گروهی که مقاتله میشوند یعنی دیگران درصدد قتال اینها هستند؛ چرا به اینها اجازه قتال داده میشود؟ به موجب اینکه مظلوم واقع شدند. به این مظلومها اجازه قتال داده میشود. وَ انَّ اللَّهَ عَلی نَصْرِهِمْ لَقَدیرٌ [3] خدا بر یاری اینها قادر و تواناست. الَّذینَ اخْرِجوا مِنْ دِیارِهِمْ بِغَیرِ حَقٍ این مظلومینی که آنها را از شهرها و دیار خودشان بدون هیچ حقی (به ناحق) اخراج کردند و هیچ گناهی نداشتند مگر یک گناه: الّا انْ یقولوا رَبُّنَا اللَّهُ [4] گفتند پروردگار ما خداست. این برای اینها شد جرم. پس خدا به اینها اجازه میدهد