خودش عمل کند.

همینطور ذوقها، ادبیات. هر قومی یک ادبیات مخصوص به خود دارد. یا موسیقیها. هر قومی یک ذوقی در پسند موسیقیها دارد، و ممکن است اینها علل مهم تاریخی داشته باشد. و حتی در طرز تفکرها و ارزیابیها درباره اشیاء.

بنابراین وقتی که این گونه است پس هر ملتی از خودش یک هویتی دارد و طبیعی است که هویت خودش را باید برای خودش حفظ کند؛ همین طوری که حیات شخصیاش را خودش باید حفظ کند. اگر کسی به او حمله کند و بخواهد او را بکشد آیا این منطقی نیست که از حیات شخصی خودش دفاع کند؟ چرا. اگر بخواهند بچه او را بربایند و بخواهد دفاع کند آیا منطقی نیست؟ چرا.

وقتی هم بخواهند هویت ملیاش را از بین ببرند باز هم خودش را دارند از بین میبرند، باز هم شخصیتش را دارند از بین میبرند، با شخصش هیچ فرق نمیکند. آن مهاجمْ هویتش هرچه میخواهد باشد، پیامش هم هرچه میخواهد باشد، همین قدر آمده و میخواهد من را دگرگون و عوض کند. این درست مثل این است که بخواهد جان من را یا بچه من را بگیرد، چرا؟ زیرا آنچه که من دارم بالاخره مال من است و به دلیل اینکه مال من است و تاریخ در طول چند هزار سال به من داده است برای من محترم و مقدس است و باید من از این دفاع کنم. این طرز تفکر [وجود دارد.]

فطرت، ریشه هویت فردی و اجتماعی انسانی

نقطه مقابل این طرز تفکر آن طرز تفکر دیگر است که میگوید خیر، انسانیت در ماورای این علل تاریخی که به انسانها هویت میبخشد یک هویت و یک مدل واقعی در متن خلقت دارد که انسان موظف است خودش را براساس آن مدلی که در متن خلقت برایش تعیین شده و کمال و رشد انسانیت در آن است بسازد و اگر برخلاف آن اساس بسازد یا ساخته شده باشد، به هر علتی، وراثت او را ساخته باشد یا محیط اجتماعی و یا علل تاریخی، اگر غلط ساخته باید این را خراب کرد و درستش را ساخت.

آن حرف بر اساس این است که هویت انسانی (هویت فردی انسانی که اسمش «اخلاق» است و هویت اجتماعی انسانی که اسمش جامعه یا اخلاق اجتماعی و یا ساختمان اجتماعی است و اصطلاح خاصی ندارد) بر این پایه است که یک واقعیتی نیست که انسان باید بر اساس آن ساخته شود. اینها اموری نسبی است، هرکسی هرجور ساخته شده بود همان برایش خوب است. دیگر یک خوب و بد واقعی و یک باید و نباید واقعی برای همه انسانها نداریم. این به دلیل آن است که قهراً منکر فطرت است. آنوقت انسان مثل یک نوار خالی است که از نظر این نوار هرچه رویش