آن بسازند یا آن مایه را در آن بریزند که آن بسا هست که دویست کیلو یا بیشتر است، همینکه اینها آماده میشود این ظرفها را جلو این شیر قرار میدهند، شیر هم میریزد و همه اینها را پر میکند.

مثال دیگر: ظرفهایی را در کف یک حوض بگذاریم و از یک طرف به این حوض آب ببندیم.

آب میآید کف این حوض را پر میکند و قهراً هر ظرفی به اندازه خودش از این آب پر میشود.

ظرفها هیچ نقشی ندارند جز نقش پذیرندگی. آبی را در آنها ریختهاند. درست است که این ظرف الآن یک کیلو آب دارد، آن ظرف دو کیلو، آن یکی سه کیلو، آن دیگری ده کیلو، ولی این ظرف نیست که این آب را برای خودش به دست آورده و آن ظرف آن آب را؛ اینها فقط پذیرنده هستند.

این فقط ظرفیت این قدر را دارد ولی آب را دیگری به آن میدهد.

از نظر کسانی که برای جامعه اصالت و هویت قائل هستند افراد ظروفی خالی بیشتر نیستند که از طرف جامعه پر شدهاند. بدیهی است ظرفی که از آب پر بشود آب هم تحویل میدهد، اگر همان از شیر پر شده بود شیر هم تحویل میداد. همان اگر از سکنجبین پر شده بود سکنجبین تحویل میداد. هرچه که در آن بریزید همان را میتوانید از آن بگیرید. اصلًا امکان اینکه در این ظرف آب بریزید ولی شیر تحویل بگیرید یا لااقل مقداری هم شیر تحویل بگیرید وجود ندارد.

پاسخ به یک اشکال

ممکن است کسی اشکال کند که اصلًا معنای نظریه شخصیت داشتن و ترکیب حقیقی جامعه، وجود داشتن جامعه است و وجود نداشتن فرد، اصالت جامعه است و اعتباریت فرد، یا در تعبیر دیگر مجبور بودن افراد است، چون ترکیب حقیقی اقتضا میکند که اجزاء هویت و استقلالشان را بکلی از دست بدهند ... [1] و اگر نظر قرآن جور دیگری است چگونه میشود آن را تفسیر کرد. (بحث خیلی خوبی است.)

جواب این است که اولًا در ترکیبهای حقیقی، همه مرکبات حقیقی اینچنین نیستند که هویت و استقلال افراد بکلی نفی بشود. در اینکه مقداری از استقلال افراد در مرکب حقیقی از بین میرود شکی نیست ولی اینکه همه استقلال از بین برود در همه جا اینجور نیست. در مرکبات، هرچه مرکب سطحش پایینتر است استقلال و هویت اجزاء منتفیتر است. در مرکبات جمادی همین قدر که یک ترکیب صورت گرفت اصلًا دیگر از اجزاء تشکیل دهنده نشانه و اثر و خبری نیست، فقط وقتی که آن را تجزیه کنیم تازه میتوانیم کشف کنیم که این از چه بوده. آب تا وقتی که آب است،