یقْسِمونَ رَحْمَتَ رَبِّک [1] آیا آنها مقسّم رحمت خدا هستند که خدا باید تابع اختیار و انتخاب اینها باشد که نبوت را به این بدهد و به آن ندهد، چرا به این میدهد و چرا به آن نمیدهد؟ خدا خودش بر طبق مشیت بالغه و حکمت بالغه خود رحمت خودش را تقسیم میکند. در یک آیه دیگر میفرماید: اللَّهُ اعْلَمُ حَیثُ یجْعَلُ رِسالَتَهُ [2] خدا خودش داناتر است که رسالت خود را در کجا قرار بدهد.

بعد، از مسئله این رحمت معنوی که رسالت است وارد نعمتهای مادی دنیوی میشود.

میفرماید: نَحْنُ قَسَمْنا بَینَهُمْ مَعیشَتَهُمْ فِی الْحَیوةِ الدُّنْیا [3] معیشت مردم را در این زندگی دنیا ما میان آنها قسمت کردهایم. مقصود از معیشت در اینجا چیست؟ آیا مقصود آن امکانات طبیعی است که هرکسی دارد برای کسب زندگی و معاش؟ یا مقصود خود معاش است؟ به عبارت دیگر آیا مقصود آن چیزهایی است که خداوند به نحو تکوین به انسانها داده است در معیشت، یا چیزهایی است که انسان به نحو تکوین حیازت نمیکند بلکه به نحو اختیار و به نحو تشریع و در پرتو قانون یا با پایمال کردن قانون به دست میآورد؟ ... [4] چون مال و ثروت رابطه اعتباری و تشریعی با انسان پیدا میکند.

در بعضی آیاتِ قرآن کلمه «معایش» یعنی موجبات تعیش انسان، یعنی آن مقدمات تعیش انسان. آیهای است در سوره اعراف که میفرماید: وَ لَقَدْ مَکنّاکمْ فِی الْارْضِ وَ جَعَلْنا لَکمْ فیها مَعایشَ [5] ما شما را در زمین مستقر کردیم، متمکن کردیم، یعنی شما را به گونهای خلق کردهایم که مسلط بر زمین هستید و متمکن در اینکه در زمین تصرف و بهره برداری کنید، و برای شما در زمین معایشی (معیشتهایی) قرار دادهایم. معلوم است که مقصود از این معیشتها این نیست که مثلًا یک غذای آمادهای آنجا قرار دادهایم یا پولی در آنجا هست، بلکه مقصود این است که ما در زمین استعدادهایی قرار دادهایم که وسیله تعیش شماست، مثل اینکه به زمین امکان زراعت، امکان محصول زراعی دادن [دادهایم،] در زمین یک سلسله معادن خلق کرده و آفریدهایم، در زمین امکان اینکه شما از این مواد زمینی برای خودتان مساکن بسازید قرار دادهایم، در داخل این زمین آبهایی قرار دادهایم که شما میتوانید با ناخن زدن به این زمین این آبها را برای خودتان جاری کنید.