اجتماعی بودن انسان

دو مسئلهای که در جلسه پیش مطرح کردیم لازم است که از نظر قرآنی بحثش را ادامه بدهیم. یکی این مسئله که آیا انسان بالطبع اجتماعی است یا نه؟ یعنی اجتماعی بودن برای انسان جزء خلقت انسان است و انسان به گونهای آفریده شده است که اجتماعی باشد؟ و یا اینکه نه، انسان در طبیعت به صورت منفرد آفریده شده است، عوامل خارجی و اجبارکننده انسان را وادار به زندگی اجتماعی کرده است؟ خلاصه، طبیعت اصلی انسان را به زندگی اجتماعی وادار میکند و میکشاند یا علل خارجی؟

به آیاتی از قرآن استدلال شده است که از نظر قرآن انسان بالطبع و به حسب خلقت و فطرت اجتماعی است. اینها دو دسته آیات است. یک دسته آیاتی که تقریباً این مطلب را به اصطلاح با دلالت مطابقی بیان میکند و دسته دیگر آیاتی است که به دلالت التزامی بیان میکند. مقصودمان از دلالت مطابقی و التزامی همان است که منطق میگوید که یک وقت چیزی را در منطوق لفظ بیان میکنند، و یک وقت چیز دیگری را بیان میکنند که لازمه آن این است. آن را دلالت مطابقی و این را دلالت التزامی میگوییم.

آیات دالّ بر اجتماعی بودن انسان

1. آیه سوره حجرات

اما آیاتی که میتوان گفت دلالت مطابقی دارد یکی آیه معروف یا ایهَا النّاسُ انّا خَلَقْناکمْ مِنْ ذَکرٍ وَ