تأثیر نژاد

کنت گوبینوی فرانسوی وزیر مختار ایران بوده است. در زمان ناصرالدین شاه سه سال در ایران بوده و کتابی به نام سه سال در ایران نوشته است که به فارسی ترجمه شده و در آن کتاب اوضاع آن زمان (اوایل دوره ناصرالدین شاه) را تشریح کرده است. او نظریه خاصی درباره تاریخ دارد که به نام خودش معروف است (گوبینیسم) و همان نظریه نژادی تاریخ است. به هر حال این یک مسئلهای است و مسئله مهمی هم هست.

مسئله ناسیونالیسم که امروز مطرح است بیشتر جنبه خونی و نژادی دارد، منتها امروز از ناسیونالیسم تعبیر دیگری در دنیا میشود و آن تعبیر فرهنگی آن است؛ یعنی معتقد به فرهنگ ملی و فرهنگ قومی هستند و میگویند هر قومی در عالم از خودش فرهنگی دارد و قومیت او به فرهنگش بستگی دارد و قوام او هم فرهنگ اوست. و لذا میگویند تمدن، بشری است چون تمدن مربوط به ابزار است و ابزار اختصاص به هیچ قومی ندارد؛ ممکن است قوم خاصی آن را به وجود آورده باشد ولی بعد به هیچ قومی اختصاص پیدا نمیکند. ولی فرهنگ مربوط به روح یک مردم است و هر مردمی یک روح خاص دارند که همان فرهنگ خاص آنهاست. امروز میخواهند ناسیونالیسم را براساس فرهنگ توجیه کنند و حتی عدهای میخواهند منکر بشوند که [یک فرهنگ میتواند فرهنگ جهانی باشد؛ میگویند] اصلًا فرهنگ جهانی نداریم و نمیتوانیم داشته باشیم، فرهنگها همه قومی است، پس ناسیونالیسم هم در جای خود درست است. البته ریشه این نظریه همان بحث نژاد بوده که مخصوصاً آلمانیها خیلی روی آن تکیه داشتند که «نژاد ژرمن نژاد برتر است».

این بحثی بود که قبلًا هم داشتیم و در آخر این فصل نیز مؤلف همان را مطرح کرده است. بعد از آنکه راجع به نژاد بحث زیادی میشود و مثالهایی از تاریخ ذکر میگردد و صاحب این نظریه بعضی نژادها را نژادهای برتر میداند و بعضی را نژادهای پایینتر، مؤلف در پایان میگوید نژاد یعنی مردمی که به یک اصل واحد منتهی میشوند ولی ما میدانیم که در نهایت امر همه اصلها به یک اصل برمیگردد، بنابراین اختلافات جنبه نژادی ندارد و باز برمیگردد به جنبه منطقهای و محیط جغرافیایی؛ مثلًا نژاد سفید را منطقهاش نژاد سفید کرده و در اصل با نژاد زرد و نژاد سیاه یک ریشه داشته است و همینطور نژادهای دیگر. بنابراین اگر تفاوتی میان نژادها هست معلول منطقه است، پس بالاخره اصل برمیگردد به همان آب و هوا. پس این نظریه، نظریه جدیدی نیست.

ولی یک چیزی من به نظرم رسید و آن اینکه ممکن است کسی بیاید نژاد را از آب و هوا تفکیک کند و بگوید درست است که همه نژادها به یک اصل برمیگردند ولی مانعی ندارد که بعضی از افرادِ برخی از نژادها ولو به علل تصادفی- نه اینکه مربوط به آب و هوا باشد- در زمانی