کالا

اینجا باید مسئله کالا و مسئله ارزش مطرح بشود. کالا به چه چیز میگویند؟ به یک معنا کالا- که همان فارسی کلمه متاع است- به چیزی میگویند که به نوعی مطلوبیت برای انسان داشته باشد- که لغت «متاع» بهتر این معنا را میفهماند- یعنی انسان به نحوی از آن متمتّع بشود، بهره ببرد و نیازی از نیازهای او را رفع کند. لغت «متاع» به حسب ریشهاش این معنا را بیان میکند. به تعبیر دیگر میگویند که کالا به چیزی گفته میشود که ارزش استعمال داشته باشد، انسان با به کار گرفتن آن یک بهره و حظّی ببرد و یک نیازی از او رفع بشود؛ شیء برای انسان مورد تمتّع باشد. این مقدار را «ارزش استعمال» میگویند. ولی یک شیء به صِرف ارزش استعمال داشتن «کالا» گفته نمیشود، که از اینجا میتوانیم جواب یک اشکال خاصی را هم بدهیم و آن این است که ما به چیزی کالا میگوییم که ارزش مبادله داشته باشد. یک شیء آن وقت ارزش مبادله پیدا میکند که برای عموم قابل تمتّع باشد یعنی از نیازهای اجتماعی و عمومی باشد نه از نیازهای مخصوص به یک فرد. البته این را اینها ذکر نکردهاند، حالا ما میگوییم برای اینکه یک اشکالی رفع بشود. مثلًا در باب ارزش به این آقایان ایراد گرفتهاند که یک چیز ممکن است که برای یک فرد ارزش زیاد داشته باشد و برای افراد دیگر هیچ ارزش نداشته باشد یا ارزشِ کم داشته باشد. مثال میزنند، میگویند برخی اشیاء هست که مورد علاقه خاص یک شخص است به علت خاصی که به او مربوط است. مثلًا یک کسی یگانه عکسی که از پدرش باقی مانده برای او خیلی ارزش دارد که اگر این را در دست کسی ببیند حاضر است به قیمت گزافی بخرد، در صورتی که برای دیگران هیچ ارزشی ندارد و اگر دستشان باشد دور میاندازند. یا برای فردی عکس معشوقش ارزش دارد.

همچنین عکس خود انسان که یک وقتی در یک جمعیتی در یک جایی بوده، برای خودش ارزش دارد در صورتی که برای دیگری ارزش ندارد. پس ارزش استعمال در اینجا برای یک فرد هست ولی ارزش مبادله نیست. ارزش مبادله آنوقت است که این شیء برای افراد دیگر هم به همان مقدار ارزش داشته باشد، آنوقت با یک کالای دیگر که آن هم برای عموم ارزش دارد مبادله میشود.

مثلًا یک امر غذایی از قبیل نان یا برنج که برای عموم ارزش دارد و یک امر دیگری که مثل خودِ این باشد ارزش مبادلهای پیدا میکنند؛ گندم با برنج یا پنبه مبادله میشود.

پس اگر ما کالا را اینجور تعریف کنیم بگوییم شیئی که علاوه بر ارزش استعمال ارزش مبادله داشته باشد [1]، از وقتی که جامعه بشر وجود داشته که حتی پول هم هنوز اختراع نشده بوده