چاشنی تبلیغ و دروغ داشته باشد [1]. میدانید راسل یک آدم ماتریالیست است. اگرچه گاهی میگوید من شکاکم ولی اغلب در حد شک توقف نمیکند و به حد نفی میرسد. او اگرچه این عیب دلقکگری را دارد یعنی یک آدم بهطور کلی طنزگویی است که وقار یک عالم را ندارد، هر نظریهای را که قبول نمیکند با یک متلک رد میکند؛ این عادتش است، نمیتواند به کسی متلک نگوید؛ یک حکایتی یک داستانی یک مثلی میآورد، که این از وقار یک فیلسوف میکاهد؛ ولی با همه اینها علمش را در خدمت تبلیغات یک مسلک اجتماعی قرار نداده و در بسیاری اوقات وقتی با مسئله علمی رو به رو میشود، خودش را مواجه میکند و از جلو آن فرار نمیکند.

قسمتی از این کتاب را- که به فارسی ترجمه کردهاند- به جهان بینی دینی اختصاص داده است.

او هم آنجا یک نظریاتی میگوید که حمل به صحت آن این است که بگوییم لابد در دنیای مسیحیت چنین نظریاتی وجود داشته، از قبیل اینکه میگوید جهان بینی دینی میگوید در عالم اصل علیت حکمفرما نیست بلکه اصل اختیار حکمفرماست. باید بگوییم لابد در کلام مسیحی چنین حرفی بوده. آنها را که نقل میکند، به همان شکلی که نقل میکند رد میکند تا بعد میرسد به یک نظریهای که میگوید نظریهای است که امروز بعضی از فیزیکدانهای بزرگ ما به آن قائل شدهاند.

آنوقت اسم همین ادینگتون را میبرد و نظریه او را نقل میکند. ادینگتون روی اصول ترمودینامیک (اصل کهولت) معتقد است عالم رو به کاهش انرژی میرود و تدریجاً به یک حالتِ «یکسانی» میرسد که در آن حالت یکسانی اصلًا فنای عالم است، دیگر هیچ حرکت و جنبشی و هیچ چیزی در عالم نمیتواند وجود داشته باشد. این را دلیل میگیرد بر اینکه عالم ابتدایی دارد که این حالت لاتعادلی در آن وجود دارد، یعنی این از یک آغازی شروع شده تا به اینجا رسیده است، طبق فرمولهای علمی که او خودش بیان کرده است.

راسل میگوید ما الآن این فرمول علمی را نمیتوانیم رد کنیم، امروز این مورد قبول است و طبق این نظریه علمی مطلب همین است، عالم یک روزی از عدم به وجود آمده؛ منتها میگوید من تا اینجا را قبول دارم که عالم از عدم به وجود آمده، ولی اینکه عالم را خدا ایجاد کرده باشد قبول ندارم، چون امر دائر است میان دو امر نامعقول (به قول او) که هیچ کدام را عقل نمیپذیرد. یکی اینکه بگوییم عالم را خدا خلق کرده، چون بعد درمیمانیم خدا را کی خلق کرده. فقط مجهول ما یک قدم آنطرفتر میرود؛ و دیگر اینکه بگوییم عالم خود به خود آفریده شده. میگوید این [سؤال خیلی سریع به ذهن میآید که] چرا خود به خود آفریده شده؛ و این خیلی عجیب و غریب به نظر