نقد این نظریات

هر سه نظریه اینها امروز آب و رنگی ندارد، یعنی قطعاً هرسه نظریه امروز دیگر شکست خورده است، نظریه جهل، نظریه ترس و نظریه تثبیت امتیازات طبقاتی. اینها که میگویند مارکسیسم علم است، این علم بودنش را در همین جاها باید درست دید که آیا واقعاً علم این حرفها را تأیید میکند یا نه؟ یک عالم غیر مارکسیست ضد دین [در اینجا چه میگوید؟] شما بروید دنبال عالمهای ضد مذهب، ببینید آنها اساساً این نظریهها را امروز دیگر تأیید میکنند؟

نظریه جهل، امروز به یک حساب «دو دوتا چهارتا» مردود است، چون اینطور که اینها میگویند یک تناسب معکوسی است میان علم و مذهب؛ هریک قدم که علم جلو میرود مذهب خود به خود از بین میرود زیرا علم، جهل یعنی علت را از بین میبرد و علت که برود دیگر محال است که معلول باقی بماند. اگر این حرف درست میبود باید هر فردی به هر نسبت که عالمتر است بی دینتر باشد و به هر نسبت که جاهلتر است دیندارتر باشد. در هیچ یک از این دو طرف، این قضیه صادق نیست. ما اکثریت جهّال را میبینیم که مردم لامذهبی هم هستند و همیشه علما اگر بیشترشان مذهبی نباشند کمترشان مذهبی نبودهاند، که خود اینها بعد مجبورند به دروغ یک عده علمایی را که مذهبی بودهاند بگویند لامذهب [بودهاند.]

خود داروین که اینها این همه به او افتخار میکنند یک فرد مذهبی بوده. تاریخ است که درباره او مینویسد وقت مردنش کتاب مقدس را به سینه خود چسبانده بود، و خودش هم دائماً [مذهبی بودن خود را] میگفت. کشیشها با او مخالف بودند و او را تکفیر میکردند ولی خودش خودش را کافر نمیدانست، خیلی هم مؤمن میدانست و معتقد بود، و میگفت بین حرف من و آنچه در کتب مقدس آمده هیچ منافاتی نیست، من به خدای یگانه معتقدم. او در مسئله «منشأ اصلی حیات» اول اینجور فرض میکرد که در این تسلسل انواع، رشتهها منتهی میشود به هفت نوع اوّلی نه به یک نوع (مثل اینکه در زمان او مسئله سلول مطرح نبوده). بعد میپرسیدند آن هفت نوع چگونه پیدا شد؟ میگفت آنها را دیگر خالقْ حیات را در آنها دمیده است. شبلی شمیل در مقدمهای که نوشته است- البته ترجمه متن بخنر آلمانی است که خود بخنر هم یک مرد ماتریالیست است- این مطلب را نقل کرده است. در همه کتابها، هرجا که نویسندگان تاریخ علوم از روی بیغرضی شخصیت داروین را نوشتهاند گفتهاند علی رغم تکفیرهایی که شد خودش مرد مؤمنی بوده است.

ادیسون که یکی از مخترعین بزرگ دنیاست آیا یک مرد مذهبی بوده یا لامذهب؟ مرد مذهبی بوده است. اینشتین که در زمان ما تقریباً مشهورترین و معروفترین مرد علمی جهان بوده و هست و در فیزیک و ریاضی هنوز هم کسی ادعا نمیکند که به پایه او رسیده، مرد مذهبی بوده یا