بعضی از امروزیها یک نوع رهنمود درونی که از عمق حیات ناشی میشود- از درون ناشی میشود نه از بیرون- در این حیوان وجود دارد. این حیوان، رهنمودشده به این دنیا میآید، متولد میشود یا سر از تخم برمیدارد و بسا هست که خود او هم علم به علم خودش ندارد، یعنی به کار خودش آگاه نیست. انسان این خصوصیت را دارد که چیزی را که میداند، بعد هم میتواند بداند که میداند. ولی حیوان به راه خودش وارد است بدون اینکه خودش توجه به این رهنمودی خود داشته باشد. ولی این را که از درون خودش دارد غریزی اوست، یعنی طبیعت حیاتی او چنین اقتضایی کرده که این چیز را بداند. اما این چگونه رخ داده؟ این «طبیعت حیاتی» که ما میگوییم، یک کلمهای است که میخواهیم بگوییم خلاصه این از درون خود اوست، یعنی همین قدر میخواهیم بگوییم که به آن صورتهای دیگر نیست. البته در اینجا برای توجیه این مطلب فرضیههای زیادی آوردهاند. یک فرضیه این است که یک نوع تفاهم میان این حیوانات هست با یک زبان دیگری که انسان به زبان آنها آگاه نیست ولی خودشان به زبان خودشان آگاهند.

- درباره خود انسان چطور؟

استاد: انسان غریزهاش خیلی ضعیف است.

البته در انسان غریزه خیلی کم است، دو سه تاست. انسان از نظر غریزه ضعیفترین حیوانات است.

البته این قابل توجیه نیست که مثلًا بگوییم این مورچه اگر چیزی را میداند آن مورچه مادر به بچههای خودش آموخته است. ثابت شده که اینطور نیست. مثلًا کارهای غریزی که یک خروس یا یک مرغ انجام میدهد، آیا چون با مادرش بزرگ شده از او یاد میگیرد یا اینکه نه، اگر ما این را ببریم در یک جایی که اصلًا مادر را نبیند باز هم با همان غریزه است؟ تجربه نشان میدهد که با همان غریزه است.

بعضی توجیه کرده و گفتهاند این سرشتی است اما ریشهاش مکتسبات گذشته است که تدریجاً آمده. یعنی هر نسلی تجربههایی کرده و بعد این تجربهها در او ذخیره شده، تجربههای نسل گذشته به ارث به نسل بعد منتقل شده، بعد آن نسل تجربههای نسل گذشته را داشته با یک چیز بیشتر، بعد آنها باز در نسل بعد انباشته شده است. همینطور نسل به نسل به یکدیگر منتقل کردهاند. اول هم خیلی کم بوده، بعد در نتیجه این قدر زیاد شده است.

این را هم رد کردهاند، علتش هم خیلی واضح است: اولًا علم این جهت را قبول نمیکند که معلومات اکتسابی یک فرد در ژنهایش اثر بگذارد. اگر اینطور باشد باید همه انسانها وارث همه