جای دیگر ظهور کند و اینها را بکلی منقرض نماید و از بین ببرد.

فقط به جامعه نگاه نکنید، یک جور دیگر هم مثال بزنیم: معمولًا در خانوادهها، در این زندگیهای ما میبینید یک آدمی پیدا میشود خیلی سختکوش، پرکار، جدی، تن به زحمت بده. این فرد یک کارخانه یا یک تجارتخانه تأسیس میکند، کار و ابتکار را به حد اعلا میرساند، ولی خودش چون از یک خانواده طبقه چهاری به وجود آمده عادت کرده به زندگی سخت، به گرما و سرما و تحمل سختی. اینها او را یک انسان جدی بار آورده است. بعدها زن و بچهاش در این زندگی که مقرون به رفاه است بزرگ میشوند. نسل بعد از او که بچههای او باشند یک آدمهای متوسطی از آب در میآیند. چون اوایل زندگیشان در زندگی همین آدم بوده و در سختی بزرگ شدهاند اینها هم تا حد زیادی آدمهای جدی و کارآمدی هستند و آن ثروت را حفظ میکنند ولی بچههای اینها که به وجود میآیند، چون تدریجاً زندگی و رفاه و خوشی را توسعه میدهند، کم کم از این منزل میروند به منزل دیگری، این فرش را تبدیل میکنند به فرش دیگری، خوراکشان تغییر میکند، لباسشان تغییر میکند، زیورشان تغییر میکند. دیگر آن نسل سوم یک موجودهایی میشوند نازپرورده که فقط باید به آنها رسید، از کوچکترین رنج ناراحت میشوند. در نتیجه، قدرت این را که آن زندگی و آن ثروت را ضبط کنند ندارند. همینکه پدر مُرد، در مدت کمی تمام زندگی را به باد میدهند، دوباره برمیگردند به همان صورت فقیرهای درجه اول و به مفلوکیت.

بعد دومرتبه بچههای اینها اگر بچههایی باشند که در فقر و مسکنت بزرگ بشوند باز ممکن است از نوع همین حرکت شروع بشود؛ و لهذا در دنیای ما خیلی کم اتفاق میافتد که یک خانواده ثروتمند چهارپنج نسل پشت سر هم ثروتمند باقی بماند، بلکه منقرض میشود.

همچنین میبینید دولت در یک خانوادهای قرار میگیرد، دو سه نسل که در میان اینها هست از بین میرود و از یک خانواده دیگر سر در میآورد، باز همینطور از خانواده دیگر سر درمیآورد، که این با اصول مارکسیستها هم جور در نمیآید؛ یعنی یک حساب دیگری است، یک حساب روان شناسی است. شما سلسلههای سلاطین را نگاه کنید. هر سرسلسلهای یک مرد جدیای بوده که در دامن سختیها پرورش پیدا کرده، و او بوده که توانسته قدرتی به وجود بیاورد، یک سلسلهای را براندازد و نظمی، امنیتی، قدرتی، شوکتی به وجود آورد؛ زمینه برای بچه هاشان درست کردند.

بچه هاشان تا یکی دو نسل از نظر اراده و سختکوشی بد نیستند، ولی هرچه رو به این طرف میآید کم کم اینها یک مردمان عشرت طلب و «نازپرورد تنعّم» در میآیند. شاه اسماعیل صفوی را در نظر بگیرید و شاه سلطان حسین را. او که سرسلسله است چه جور آدم مقتدری است و این چه جور؟

همه سرسلسلهها افرادی قوی بودهاند و همه افرادی که به دست آنها آن سلسله منقرض شده افرادی ضعیف بودهاند، ولی این ضعفشان علت دارد و آن این است که اینها کم کم به رفاه خو