حمایت کند.

یک گروه دیگر آیاتی داریم که اینها هم آیات جالبی است و باید به آن توجه کرد.

آیاتی که حاکی از تعزّز و بی نیازی اسلام است

آیاتی در قرآن با یک منطق خاصی هست که من در کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران [ذکر کردهام.] کسانی از مستشرقین گفتهاند که پیغمبر اسلام در ابتدا که مبعوث شد خودش هم باورش نمیآمد که دینش اینقدر جهانگیر بشود، ابتدا خودش را پیغمبرِ همان مردم مکه و جزیرة العرب میدانست، بعد که [قلمرو اسلام] توسعه پیدا کرد او هم دعوت خودش را توسعه داد.

آنجا ما در جواب این افراد ابتدا آیاتی از قرآن را ذکر کرده و گفتهایم اتفاقاً آیاتی که دلالت میکند بر اینکه رسالت پیغمبر رسالت جهانی است همان آیاتی است که در مکه نازل شده که یا خطابش «یا ایهَا النّاس» است یا میفرماید: انْ هُوَ الّا ذِکرٌ لِلْعالَمین و یا خطاب به همان مردم اهل مکه میگوید: وَ لَتَعْلَمُنَّ نَبَأَهُ بَعْدَ حینٍ بعدها خبرش را خواهید شنید، باورتان نمیآید. این یک قسم آیات است که به بحث ما مربوط نیست. قسم دوم از آیاتی که ما آنجا برای آن مطلب ذکر کردهایم و برای مطلب خود ما در اینجا بیشتر مفید است آیاتی است که قرآن نسبت به قوم عرب اظهار تعزّز و بی اعتنایی میکند و به زبان امروز میگوید این مطلب شدنی است. خیال نکنید که بستگی به شما دارد، اگر از آن حمایت کنید میشود، افسوس که اگر حمایت نکنید نمیشود. میگوید شما حمایت کنید این کار خواهد شد، حمایت نکنید هم مردم دیگری به جای شما پیدا میشوند و این کار را خواهند کرد. شبیه آنچه که این حضرات اسمش را جبر تاریخ میگذارند. این هم البته یک نوع جبر تاریخ است منتها جبر تاریخی که آنها میگویند جبر ابزار اقتصادی است، این، جبر حقیقت و حق است؛ حق نیرویی است که [جامعه را] به مقصدِ خودش میرساند. از نظر آنها افراد اصالت ندارند، بلکه حکم ابزار را دارند.

سخنی این آقایان در مورد شخصیتها میگویند که شخصیتها تاریخ را نمیسازند، این تاریخ است که شخصیتها را میسازد یعنی تاریخ گاهی به مرحلهای میرسد که ایجاب میکند شخصیت ساخته بشود، شخصیت را میسازد. این شخصیت نبود شخصیت دیگری به جای او خلق میکند.

حالا اینکه ما نظریه آنها را در حد حرفشان قبول نداریم [مطلب دیگری است،] من برای تقریر مطلب دارم میگویم که آنجا که تاریخ میرسد به مرحلهای که باید نبوغ آفرینی کند، میآفریند، نابغه خلق میکند نه اینکه نابغه خلق شد و تاریخ را به جریان انداخت. تاریخ رسید به مرحلهای که نابغه آفرید. ما هم قبلًا برای حرف آنها مثال میزدیم، میگفتیم نظیر اینکه در یک سرزمینی انسان میبیند که یک چشمه آب جاری است. خیال میکند که همین نقطه یک استعدادی داشته که