لوازم را برای غیر فلک قائل نیستید، این را چطور توجیه میکنید؟

شما که آن حرف را میزنید و میگویید اگر حرکت لازمه ذات جسم باشد باید در همه اجسام یکسان باشد این لوازمی را که برای فلک قائل هستید چطور توجیه میکنید؟

اشتباه فخر رازی در مورد رابطه ماده و صورت

مرحوم آخوند به این اشکال هم جواب میدهد. این جواب را خوب توجه کنید چون در خیلی جاهای دیگر هم به درد میخورد. من به بیان خودم عرض میکنم چون میخواهم به بیان واضح تری عرض کرده باشم. میگوید فخر رازی گویی رابطه ماده را با صورت و رابطه جنس را با فصل درست درک نکرده و خیال کرده است که رابطه فصل با جنس یا رابطه صورت با ماده از قبیل رابطه عرض شیء با شیء است و لهذا آن تقسیمی را که فقط در مورد اعراض میتواند صحیح باشد، در مورد صورت و فصل آورده است. فرق اینها چیست؟.

اعراض یعنی اموری که خارج از ذات هستند ولی در خارج ملحق به ذات میشوند که بهتر است تعبیر «اعراض» بکنیم نه «عوارض» [1]. اعراض نسبت به معروضات خود این

فلاسفه و منطقیین اصطلاح دیگری دارند، آنجا که ماهیات را به ده مقوله اصلی دسته بندی میکنند که یک مقوله جوهر است و نُه مقوله دیگر عبارتند از: کم، کیف، اضافه، أین، متی، وضع، جده، ان یفعل و ان ینفعل که به آنها «مقولات عرضی» میگویند. در اینجا عرض یا عرضی در مقابل جوهر قرار میگیرد در حالی که در باب کلیات خمس در مقابل ذاتی قرار میگیرد و اینها با یکدیگر تفاوت دارند و در واقع اصلًا ربطی به یکدیگر ندارند. آیا لازمه عرضی بودن و ذاتی نبودن امری در باب کلیات خمس این است که آن امر عرض باشد و جوهر نباشد؟ ممکن است امری، ذاتی باشد و در عین حال عرض در مقابل جوهر باشد. چون ذاتی و عرضی در باب کلیات خمس امری نسبی یعنی مقایسهای است. ذاتی در باب کلیات