میگويد، به قلبش خطور میدهد که مقصود چيز ديگر است؛ ولی طرف ظاهر لفظ را میفهمد. برای طرف فرق نمیکند که شما به اين قصد بگوييد يا به قصد ديگری؛ به هر حال او گمراه میشود. چرا نبايد دروغ گفت؟ برای اينکه مردم گمراه میشوند.

توريه در جايی است که دروغ گفتن واجب است، يعنی اگر راست بگوييد از اين راست فتنه بزرگ برمیخيزد؛ آنوقت مجبوريد دروغ بگوييد برای اينکه جلو فتنه بزرگی را بگيريد.

مثال معروفی ذکر میکنند: فرض کنيد يک آدم ديوانه يا شبهديوانهای به شخصی حمله کرده و واقعاً هرجا گيرش بيايد با آلت قتّاله تکهتکهاش میکند. آن شخص فرار میکند، خودش را در منزل شما میاندازد و در اتاقی مخفی میشود. بعد او با همان آلت قتّاله میرسد و میگويد که او در اين خانه است يا نه؟ اگر راست را بگوييد میآيد خون ناحقی را میريزد. خدمت به هر دو نفر (آن کسی که قصد قتل دارد و آن ديگری) و خدمت به جامعه مسلمين اين است که انسان بگويد نه. اما اينجا میگويند توريه کن. تو مجبوری بگويی نه، ولی برای اينکه روحت به دروغ گفتن عادت نکند و آلوده به خيال دروغ نشود، در اين يک مورد استثنايی- که در عمر يک يا دو بار ممکن است برای انسان پيش بيايد- مثلًا وقتی میگويد که آيا تو او را ديدی، بگو نه؛ مقصود اين است که ديروز نديدم. در دلت آن را خطور بده و لفظت را چنين بگو برای اينکه روحت عادت به انحراف نکند؛ در کجا؟ در جايی که مجبوری خلاف بگويی، يعنی در جايی که از راستی فتنه برمیخيزد؛ نه اينکه انسان در هر موردی که منافع خودش اقتضا میکند دروغ بگويد به شکل توريه، يعنی مطلبی را بگويد که طرف از لفظ يک مطلب میفهمد و او در دلش چيز ديگری را خطور میدهد. آن همان دروغ است و با دروغ فرق نمیکند.