قدمی باشد و ريشه اين گياه به آب نرسد خشک میشود؛ او قدرتِ اينکه نقل مکان کند و از آنجا به جای ديگر برود ندارد. ولی خدا به حيوان قدرت نقل مکان داده، منتها قدرت حيوان محدود است. اکثر حيوانها منطقهای هستند، يعنی از منطقه خودشان بيرون نمیروند. يک حيوان در جنگلی که هست نسلها و شايد ميليونها سال در همان جنگل است يا اگر در منطقهای هست کمتر اتفاق میافتد مهاجرت کند. در پرندگان مهاجرت زياد ديده میشود و در ماهيها که در درياها هستند مهاجرت ديده میشود و الّا در حيوانهای ديگر کم است.

انسان به حکم اينکه کاملترين موجودات است [و به حکم] اين عقل و اراده و هوش و فطانتی که دارد، هيچ پايبند يک منطقه نيست، تمام منطقهها را زير پا میگذارد و خدا زمين را جوری خلق کرده است که با اينکه اين همه کوهها به خاطر مصالحی در روی زمين قرار داده است ولی از همان قديمالايام- نه حالا که هواپيما پيدا شده- رابطه نقاط زمين با يکديگر محفوظ بوده، يعنی بشر میتوانسته از راهها و گردنهها عبور کند، از جايی به جايی و از منطقهای به منطقه ديگر برود، که مراحل حساس تاريخ بشر را مهاجرتها تشکيل میدهد، چه مهاجرتهای دستهجمعی و چه مهاجرتهای فردی، و قرآن کريم برای مسأله مهاجرت فوقالعاده اهميت قائل میشود و به طور کلی مسأله سفر در اسلام خودش يک ارزش خاصی دارد.

اينجا اشاره به آن مطلب میکند: خدا زمين را برای شما گسترد، يک محل گسترده قرار داده است که قابل نقل و انتقال هستيد.لِتَسْلُکوا مِنْها سُبُلًا فِجاجاً خدا اين زمين را اينچنين گسترده قرار داد برای اينکه در يک نقطه ساکن و راکد نمانيد.

سکون و رکود در يک نقطه مساوی است با پوسيدن و از بين رفتن و گنديدن. سفرها و حرکتها و مهاجرتهاست که