اثر نوافل در تربيت انسان

حال آيا يک نماز که خوانديم کافی است؟ نه، قرآن میفرمايد:الَّا الْمُصَلّينَ.الَّذينَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمونَ آنهايی که بر نماز خود مداوم هستند. مقصود چيست؟ در اينجا روايات، خوب معنی کردهاند. از حضرت صادق و حضرت باقر عليهما السلام روايت است که اينجا مقصود نوافل است؛ چون در فرائض که قرآن نمیگويد:الَّا الْمُصَلّينَ.الَّذينَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ دائِمونَ آنهايی که هميشه مثلًا نماز صبحشان را ترک نمیکنند. بديهی است اگر انسان يک دفعه نماز بخواند يک دفعه نخواند قرآن او را اصلًا مصلّی نمیداند. وقتی میگويد:الَّا الْمُصَلّينَ (مگر نمازگزاران)، نمازگزار يعنی کسی که لااقل نماز فريضهاش را ادا میکند. ولی از آن نظر تربيتی که قرآن در نظر دارد مصلّی بودن- يعنی در حدی که انسان فرائض خودش را بجا میآورد- کافی نيست، بايد نوافل را هم بجا آورد.

اثر نوافل در تربيت انسان بيش از اثر فرائض است چون در فرائض، انسان کأ نّه يک حالت شبه اجباری در خودش احساس میکند و با خود میگويد واجب است، واجب را که نمیشود ترک کرد. ولی اگر انسان نافله را که مستحب است و اجباری نيست بخواند، از نظر اينکه روحش آن را از روی ميل و رغبت پذيرفته است اثر بيشتری دارد. آنگاه در باب نوافل هم گفتهاند که يک دفعه خواندن يک دفعه نخواندن کار صحيحی نيست؛ يک دفعه انسان نافله صبح را بخواند يک دفعه نخواند، يک دفعه نافله مغرب را بخواند يک دفعه نخواند، يک دفعه نافله عشاء را بخواند يک دفعه نخواند، يک دفعه نافله شب را بخواند يک دفعه نخواند. آن اثر نمیبخشد؛ مداومتِ بر اين مستحبات و نوافل است که اثر میبخشد.

پس انسان هَلوع آفريده شده است، همه انسانها، شامل مؤمنين و نمازگزاران هم میشود. انسانهای ديگر اين حالتی که در ابتدا کمال است