طوری که مردم فوقالعاده گریستند و بعد از آن بود که عده زیادی هم حرکت کردند و به نخیله کوفه رفتند و در آنجا چادر و پرچم زدند و آماده شدند. تاریخ مینویسد: «فَما دارَتِ الْجُمُعَةُ حَتّی ضَرَبَهُ الْمَلْعونُ ابْنُ مُلْجَم» [1] این جمعه به جمعه بعد نرسید که ضربت ابنملجم به حضرت وارد شد.

این نشان میدهد که خطبه مذکور در روز جمعه بوده است.

بعدها هم این کار بوده است، منتها دیگران چون چنین قدرت و توانایی را نداشتهاند دیگر چیزی به نام خطبه و خطابه از آنها باقی نمانده است که قابل توجه باشد. [قبل از آن نیز] در دوره ابوبکر نماز جمعه اقامه میشد و همچنین در دوره

عمر.

از جمله خصوصیات خلافت عثمان این است که شاید دو سه روز بود که خلیفه شده بود روز جمعه پیش آمد. بالای منبر رفت. چشمش که به جمعیت افتاد زبانش بند آمد. نتوانست سخنی بگوید و پایین آمد. وقتی پایین آمد این جمله را گفت: «أَنْتُمْ إلی امامٍ عادِلٍ أَحْوَجُ مِنْکمْ الی إمامٍ خَطیب» [2]دیگر خصوصیات نماز جمعه

امام برای ایراد خطبههای نماز جمعه که دو خطبه است با یک زی خاصی برای خطبه خواندن میرود، زیی که جمع میان حالت نمازگزار و حالت

[1]. مناقب، ج 3/ ص 194

[2]. شرح نهجالبلاغه ابن ابیالحدید، ج 13/ ص 13.

.

آشنایی با قرآن 7، ص :93

جهادکننده است.امام عصا و یا شمشیر خود را به دست میگیرد و دامنها را بالا میزند و میرود بالای منبر میایستد و در زی یک مجاهد خطبه میخواند.

امام جمعه در خطبه برای مردم چه باید بگوید؟ این مطلب را حضرت رضا علیه السلام در ضمن حدیثی- که در همان سخنرانیها (خطابه و منبر) نقل کردهام و چاپ شده است- به بهترین وجهی بیان کردهاند. البته یکی از کارها نصیحت و پند و اندرز و موعظه است، ذکر خداوند است، ثنا و حمد الهی است، بردن نام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم السلام است. متأسفانه فرصت نکردم که متن حدیث را مجدداً به ذهنم بسپارم. از آن سه قسمت دو قسمت یادم هست «2».

یکی این است که امام جمعه وظیفه دارد تازهترین خبرها را از آنچه در دنیای اسلام واقع شده است به اطلاع مردم برساند. ببینید اسلام تا چه اندازه توجه دارد که مسلمین را در جریان اطلاعات مربوط به دنیای اسلام قرار دهد. من در آن خطابهها گفتم: اندلس اسلامی را در سیصد الی چهارصد سال قبل قتلعام کردند و این عضوبزرگ را از تن این اندام بریدند و تا سیصد سال بعد این طرف دنیای اسلام خبردار نشد که چنین عضوی را از او بریدهاند! در تمام تواریخی که در این سیصد چهارصد سال نوشتهاند اشارهای به چنین قضیهای نیست. اولین کتابی که در این زمینه نوشته شد، همین کتابی است که مرحوم دکتر آیتی خودمان نوشتند و خیلی کتاب خوبی هم هست. در جاهای دیگر هم همینطور است. فرض کنید شهرهای ایران را که روسها بردند، آیا سایر بخشهای دنیای اسلام خبردار شدند که چنین قضیهای بوده است؟ پس این خطبهها و

______________________________

[2]. [مراجعه شود به کتاب ده گفتار، گفتارهای «خطابه و منبر».]