باشد و هم فاسق شمرده نشود، یعنی تمام محرومیتهای اجتماعی او برگردد و از او اعاده حیثیت بشود.

احتمال سوم این است که مجازات دومش برای همیشه باقی است، یعنی شهادتش هیچوقت قبول نمیشود و «الَّا الَّذینَ تابوا» استثنای عبارت آخر است، یعنی آن مقدار از او اعاده حیثیت میشود که میتوان نماز جماعت پشت سر او خواند و از او تقلید کرد، قاضی هم میتواند باشد، اما شهادتش هرگز قبول نمیشود؛ و بعید نیست که این سومی درست باشد، یعنی «الَّا الَّذینَ تابوا مِنْ بَعْدِ ذلِک وَ اصْلَحوا» استثنای از «اولئِک هُمُ الْفاسِقونَ» باشد. آیه بعد:وَ الَّذینَ یرْمونَ ازْواجَهُمْ وَ لَمْ یکنْ لَهُمْ شُهَداءُ الّا انْفُسُهُمْ فَشَهادَةُ احَدِهِمْ ارْبَعُ شَهاداتٍ بِاللَّهِ انَّهُ لَمِنَ الصّادِقینَ.وَ الْخامِسَةُ انَّ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَیهِ انْ کانَ مِنَ الْکاذِبینَ [1].

اینجا یک سؤال مطرح میشود و آن این که شما گفتید که اگر مردی زنی را متهم به زنا کرد باید چهار شاهد بیاورد. حال اگر چهار شاهد نداشت تکلیفش چیست؟

باید بداند که چون شاهد ندارد، اگر شهادت دهد خودش را تازیانه میزنند، پس وظیفهاش سکوت کردن است. حال اگر آن مردی که دیده آن زن زنا میکند شوهر آن زن باشد تکلیفش چیست؟ آیا او هم اگر چهار شاهد وجود داشت بیاید پیش حاکم شرعی اظهار کند که زن من زنا کرده است؟ اگر بخواهد چهار شاهد پیدا کند، آنها کارشان تمام شده است. اگر شاهدْ غیر شوهر بود، میگفتند حال که چهار شاهد نیست سکوت کن، حرف نزن، به تو چه ربطی دارد؟ اگر بگویی، خودت را تازیانه میزنند.

شوهر وقتی پیش حاکم شهادت میدهد، باید چهار بار سوگند به

[1]. نور/ 6 و 7.