عکسالعمل مخالف در مقابلش نشان بدهد، به یک معنا میتوانیم بگوییم کافر، ولی به یک معنای دیگر [نمیتوانیم بگوییم] و قرآن هرجا «الَّذینَ کفَروا» میگوید ناظر به آن طبقه نیست، بلکه ناظر به طبقهای است که حقیقت بر آنها عرضه شده است و آنها در مقابل حقیقت عناد میورزند. «کفر» یعنی پردهکشی. آنها میخواهند روی حقیقت، ساتر و پرده بیندازند؛ یعنی مقصّر هستند و از روی تقصیر [حقیقت را نمیپذیرند.] درباره همینهاست که قرآن میفرماید:

وَ جَحَدوا بِها وَ اسْتَیقَنَتْها انْفُسُهُمْ [1]حقیقت اسلام تسلیم است

حقیقت اسلام تسلیم است نه دانستن و ندانستن. دانستن و کشف حقیقت کردن، برای این که یک نفر مسلمان باشد کافی نیست. وقتی حقیقت برای انسان کشف شد باید عکسالعملش در مقابل حقیقتِ کشفشده این باشد که «امَنّا وَ سَلَّمْنا وَ صَدَّقْنا»؛ این میشود اسلام، و الّا من از شما میپرسم: آیا شیطان کافر است یا کافر نیست؟ بدون شک کافر است. قرآن هم میگوید: وَ کانَ مِنَ الْکافِرینَ [2]. ولی از شما میپرسم: آیا شیطان- که قرآن او را کافر میخواند- خدا را میشناسد یا نمیشناسد؟ میداند خدایی هست یا نه؟ او از همه بهتر میداند. خدا را آنچنان میشناخت که میگفت: فَبِعِزَّتِک [3] (به عزّت خودت قسم). آیا شیطان پیغمبران و عباد مخلَص خدا را میشناسد یا نمیشناسد؟ خیلی هم خوب میشناسد،

[1]. نمل/ 14.

[2]. ص/ 74.

[3]. ص/ 82.