نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 29
بیدین توانسته باشد هزاران حدیث جعل کند، جمع بیدینان- که تعداد آنان کم هم نیست- چه کردهاند؟ همچنین حماد بن زید از جعفر بن سلیمان نقل میکند که: «از مهدی [عبّاسی شنیدم که میگفت: یکی از زنادقه نزد من اقرار کرد چهارصد حدیث جعل کرده است که در میان مردم رواج دارد». ابن جوزی نیز از حماد بن زید نقل میکند: «زنادقه چهارده هزار حدیث از زبان پیامبر جعل کردهاند». [1] جلال الدین سیوطی نقل میکند که ابن مبارک درباره احادیثی که در زمینه فضایل سورهها به ابیّ بن کعب نسبت داده شده است گفت: گمان میکنم اینها را زنادقه جعل کرده باشند. [2] اینها این کار را برای بدنام کردن و بیارزش کردن قرآن انجام دادهاند. ابن جوزی میگوید: «عدهای از جاعلان حدیث از کرده خود پشیمان شده و از این کار دست برداشتند. ابن ابی شیبه نقل میکند: بر گرد کعبه طواف میکردم؛ مردی که جلو من در حال طواف بود میگفت: خدایا مرا بیامرز! ولی گمان نمیکنم چنین کنی! گفتم: ای مرد، ناامیدی تو از آمرزش، از گناهت زیانبارتر است. گفت: رهایم کن. گفتم: مشکل تو چیست؟ گفت: من به دروغ، پنجاه حدیث به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله نسبت دادهام که در میان مردم پراکنده شده است، و نمیتوانم آنها را باز گردانم. ابن لهیعه میگوید: بر پیرمردی وارد شدم که گریه میکرد؛ سبب گریه را جویا شدم، گفت: چهارصد حدیث جعل کردهام که بین مردم پخش شده است و اکنون نمیدانم چه کنم!؟». [3] 2. جعل حدیث به خاطر یاری رساندن به مذاهب، چه در زمینه اصول معارف و چه در خصوص فروع احکام. هنگامی که مذاهب و آراء گوناگون سر برآوردند هر گروهی با همه توان تلاش میکرد مذهب و عقیده خودش را نیرو و تأثیر بخشد. کم کم باب مجادله و مناظره درباره مذاهب و دیدگاههای مختلف نیز گشوده شد و هدف در آن، فقط محکوم [1] ابن جوزی، الموضوعات، ج 1، ص 37 و 38. [2] سیوطی، اللئالی المصنوعة فی الأحادیث الموضوعة، ج 1، ص 227، ر. ک: الموضوعات، ج 1، ص 241. [3] الموضوعات، ج 1، ص 49.
نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 2 صفحه : 29