تفسیر و مفسران - معرفت، محمدهادی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 80

شیوه‌های عملی آن مخالف باشد، همواره در دنیایی از نگرانی و اضطراب به سر خواهد برد و حوادث روزگار، خواب راحت را از چشمان او ربوده، هر لحظه ترس از وقوع حوادث ناگهانی، سراسر وجود او را فرا خواهد گرفت، اما فردی که بر خدا توکل کند، در زندگی در آسایش و امنیت و در کنف حمایت الهی آسوده خاطر خواهد زیست، چنانچه در آیه دیگری می‌فرماید: «وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ» [1] یا می‌فرماید: «الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ، أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» [2]. تا اینجا تفسیر «إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْیِیکُمْ» روشن شد و به نظر می‌رسد ابهامی در مفهوم آیه نیست. اما در ادامه آیه که می‌فرماید: «وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَحُولُ بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ» [3] غبار ابهام چهره معنا را سخت فرا می‌گیرد؛ زیرا آیه منحرفان از مسیر حق را تهدید می‌کند که خداوند میان آنان و دل‌هایشان فاصله‌ای ایجاد می‌کند. اکنون سؤال این است که این فاصله چگونه ایجاد می‌شود و چگونه ایجاد این فاصله، کیفر آنان در مقابل کنار گذاشتن احکام الهی است؟ در مقام پاسخ به این سؤال اختلاف شدیدی میان معتقدان به جبر و پای‌بندان به مسلک اختیار در گرفته و هر یک از معتزله و اشاعره آن را مورد بحث و بررسی قرار داده‌اند. مفسران نیز در تفسیر این آیه اختلاف نظرهای فراوانی دارند که ما آنها را در جزء سوم «التمهید فی علوم القرآن» در بحث متشابهات، ذیل آیات هدایت و ضلال، شماره 80 نقل کرده‌ایم و آنچه به عنوان قول صحیح در تفسیر آیه- با استفاده از آیات دیگر- برگزیدیم با نظر اکثر مفسران متفاوت است؛ نظر ما این است که ایجاد فاصله در آیه، کنایه از مردن قلب است. بنابراین شخص هیچ چیز را درک نمی‌کند. شاعر می‌گوید:
«لا تعجبن الجهول حلّته فذاک میت و ثوبه الکفن»
[4] اسلام، به سعادت زندگی فرا می‌خواند؛ لذا نپذیرفتن اسلام به منزله نپذیرفتن سعادت حیاتی است که از ادراکات خیر خواهانه سرچشمه می‌گیرد و به انسان

[1] «و هر کس بر خدا اعتماد کند او برای وی بس است». طلاق 65: 3.
[2] «آگاه باش که با یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد». رعد 13: 28.
[3] «و بدانید که خدا میان آدمی و دلش حایل می‌گردد». انفال 8: 24.
[4] «جاهل بی‌خرد را آرایش لباس او نفریبد^ زیرا او همچو مرده‌ای است که پوشش او کفن او است».

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 80

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست