تفسیر و مفسران - معرفت، محمدهادی - کتابخانه مدرسه فقاهت

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 487

عبد اللّه بن عمر روایت شده که پیامبر صلّی اللّه علیه و اله «فی قبل عدّتهنّ» قرائت کرد و در روایت دیگر «لقبل عدّتهنّ» [1]. در کتاب «شواذ» ابن خالویه از پیامبر و ابن عباس و مجاهد روایت شده که «فطلّقوهنّ فی قبل عدّتهنّ» [2] قرائت کرده‌اند. طبرسی می‌گوید: «این قرائت تفسیر قرائت مشهور است: «فطلّقوهنّ لعدّتهنّ» ای عند عدّتهنّ؛ یعنی در زمانی که عدّه آنان آغاز گردد. نظیر آیه «لا یُجَلِّیها لِوَقْتِها» [3] که به معنای عند وقتها می‌باشد» [4].
زمخشری می‌گوید «معنای آیه، فطلّقوهنّ مستقبلات لعدّتهنّ» است؛ مانند اینکه بگویی: أتیته للیلة بقیت من الشهر؛ وقتی که یک شب از ماه باقی مانده بود آمدم؛ یعنی پیش از شروع شب و در ابتدای آن آمده و در قرائت پیامبر آیه «فی قبل عدّتهنّ» خوانده شده است» [5].
فخر رازی می‌گوید: «لام، در اینجا به منزله «فی» است؛ مانند این آیه «هُوَ الَّذِی أَخْرَجَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ مِنْ دِیارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ» [6]. آیه طلاق هم به همین معناست؛ زیرا معنای آن این است: آنان را در زمان عدّه ایشان طلاق بدهید؛ یعنی زمانی که برای عده آنان مانعی وجود نداشته باشد» [7].
زمخشری می‌گوید: لام در «لأوّل الحشر» مثل لام در «یا لَیْتَنِی قَدَّمْتُ لِحَیاتِی» [8] است و مثل لام در این جمله است که می‌گویی: جئته لوقت کذا؛ لذا معنای آیه این است:
أخرج الذین کفروا عند اول الحشر؛ معنای اول الحشر این است که نخستین باری است که به شام هجرت می‌کنند؛ زیرا آنان از خاندانی بودند که هرگز مجبور به ترک وطن نشده بودند و آنان اولین گروه از اهل کتاب بودند که از جزیرة العرب به شام اخراج شدند یا این اولین اخراج آنان بود» [9].

[1] السنن الکبری، ج 7، ص 327.
[2] شواذ ابن خالویه، ص 158.
[3] اعراف 7: 187.
[4] مجمع البیان، ج 10، ص 303- 302.
[5] تفسیر الکشاف، ج 4، ص 552.
[6] «اوست که کافران از اهل کتاب [یهودیان بنی نضیر] را- در آغاز هنگامه رهسپاری انبوه- از خانه و کاشانه‌شان آواره کرد». حشر 59: 2.
[7] التفسیر الکبیر، ج 30، ص 30.
[8] « [از سر حسرت می‌گوید: کاش من برای این زندگانی [اخروی ام پیش اندیشی کرده بودم» فجر 89: 24.
[9] تفسیر الکشاف، ج 4، ص 499.

نام کتاب : تفسیر و مفسران نویسنده : معرفت، محمدهادی جلد : 1 صفحه : 487

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست