عين الفاظ و كلمات شما را حفظ كردم پس عين كلمات خطيب و همشهرى تبريزى او را نقل كرد و مورد حيرت گرديد.

ابو العلاء روز جمعه بيست و هفتم ربيع الاول سيصد و شصت و سيّم هجرت در شهر معرّة النّعمان متولد شد، در سه يا چهار يا هفت سالگى در اثر آبله كور و نابينا گشت چنانچه چشم او پوچ و محو گرديد و مردمك چشم راستش را نيز اثر سفيدى آبله پوشانيد، در حوالى ده و يازده سالگى قريحه شعرى بس عالى در خود ديده و اشعار طرفه گفت.

چنانكه اشاره شد نحو و لغت و علوم ادبيّه و عربيّه را در معره از پدر خود و در حلب از محمد بن عبد اللّه بن سعد نحوى فراگرفت، پس ببغداد رفته و علم احاديث را از عبد اللّه بن حسين بصرى اخذ كرد، ابو زكريّا خطيب تبريزى و ابو القاسم على بن محسن تنوخى و بعضى ديگر از مشاهير وقت نيز از تلامذه وى بوده‌اند. چون آوازه كمالات سيد مرتضى مسموعش گرديد روزى در مجلس سيّد كه سيّد مجالس بوده حاضر شد و بجهت نابينائى، بيكى از حضّار مجلس برافتاده و آن‌كس برآشفته و گفت اين سگ كيست ابو العلاء گفت سگ كسى است كه هفتاد نام براى سگ نداند، چون سيد مرتضى اين كلام را شنيد او را نزد خود خواند و مهربانى كرد و امتحانش نمود و اعجوبه دهرش ديد سپس همواره در مجلس سيد حاضر ميشد و در سلك شعراى آن مجلس منسلك ميگرديد و بدين منوال نوزده ماه در بغداد اقامت داشت تا آنكه روزى سيّد، مطاعن متنبّى را مى‌شمرد، ابو العلا از در اعتراض آمده و گفت در فضل متنبّى اين شعر او كافى است:

حسب الامر سيّد از پايش گرفته و در دم از مجلس بيرونش كردند و در سبب آن فرمود در اشعار متنبّى نيكوتر از اين شعر بسيار هست ولى مقصود ابو العلاء اين بيت از آن قصيده بوده است:

ابو العلا بوطن خود معره برگشت، شب و روز در خانه خود نشسته و مشغول تأليف بود،