مفاهيم، اصطلاحات و رشته هاي جامعه شناسي

الف) انديشه‌ي اجتماعي

انديشه‌ي اجتماعي عبارت است از مجموع ديدگاه ها و روي کردهايي که به مسائل اجتماعي مربوط اند. اگر اين انديشه از متون اسلامي استخراج و استنباط شود، «انديشه ي اجتماعي در اسلام» [2] ناميده مي شود و اگر از مجموعه ي گفته ها و آثار مکتوب عالمان مسلمان به دست آيد، به «انديشه ي اجتماعي مسلمين» معروف مي گردد؛ مانند انديشه ي اجتماعي ابن خلدون، سيد قطب، علامه طباطبايي، استاد مطهري و ... و چنان چه متفکري در حوزه‌ي زندگي اجتماعي اسلامي، يا مسيحي، يا بودايي مطالعه نمايد، به «انديشه ي اجتماعي ديني» [3] دست يافته است.

ب) فلسفه‌ي اجتماع:

انديشيدن به شيوه ي فلسفي و تحليلي در مسائل اجتماعي؛ به عبارت ديگر، مطالعه ي اجتماعي به صورت کلي و تجريدي – نه اجتماع جامعه يا زماني خاص- بدون توجه به مسائل جزئي اجتماعي فلسفه‌ي اجتماع است؛ مثلاً آيا مقوله ي اجتماع وجود دارد يا ندارد؟ آيا جامعه، آغاز و انجام دارد؟ قوام جوامع به فرهنگ است، يا صنعت، يا مقوله اي ديگر؟

جامعه در ظرف زمان به تاريخ بدل مي شود و فيلسوف مي تواند درباره ي آن به تفکر بپردازد و از آغاز و انجام و مراحل و پيامد آن سخن براند و بدين ترتيب فلسفه ي تاريخ [5] شکل مي گيرد؛ در فلسفه‌ي تاريخ، کشف قوانين حاکم بر تطورات و تحولات از اهميت خاصي برخوردار است.

ج) علم جامعه شناسي

علم جامعه شناسي همان مطالعه‌ي علمي اجتماع و پديده هاي اجتماعي به شکل