گفتار ششم

گستره‌ي شريعت در عرصه جامعه شناسي

جامعه شناسي (Sociology) يکي از علوم اجتماعي و انساني و داراي روي کردها، ره يافت ها و شاخه هاي متنوع است و در جهان از اهميت خاصي برخوردار است.

نکته ي قابل توجه اين که، نبايد جامعه شناسي را با علوم اجتماعي خلط نمود. لفظ علوم اجتماعي، در معاني مختلفي به کار رفته است:

1. مترادف با علوم انساني، يعني علوم مربوط به انسان، مانند اقتصاد، روان شناسي، علوم تربيتي، مديريت، و.. در مقابل علوم طبيعي، مانند فيزيک، شيمي، زيست شناسي، زمين شناسي و ..

2. از مباحث ناظر به امور اجتماعي انسان، که جنبه‌ي توصيفي و توصيه اي دارد لذا شامل جامعه شناسي، حقوق و اقتصاد مي شود، ولي روان شناسي را در بر نمي گيرد.

3. تنها شامل آن دسته از امور اجتماعي مي گردد که جنبه‌ي توصيفي دارند، نه توصيه اي، بنابراين، فقط جامعه شناسي، اقتصاد و بخشي از علوم تربيتي در اين حوزه جاي دارند.

جامع شناسي نيز در برخي تعاريف، تمام علوم اجتماعي توصيفي را شامل مي شود؛ و علومي، هم چون انسان شناسي، تاريخ، قوم شناسي، مردم شناسي، و جمعيت شناسي را نيز در بر مي گيرد و در پاره اي از تعاريف، رشته اي است در مقابل تاريخ و انسان شناسي. به نظر نگارنده، امروزه جامعه شناسي شامل علوم و زير مجموعه هايي؛ هم چون انديشه ي اجتماعي، فلسفه ي اجتماع، فلسفه‌ي جامعه شناسي و علم جامعه شناسي مي باشد و هر يک از اين دانش ها نيز، داراي فروعي هستند.