وَ لَقَدْ صَرَّفْنَا فِي هذَا الْقُرْآنِ لِلنَّاسِ مِن کُلُّ مَثَلٍ وَ کَانَ الاِنْسَانُ اَکْثَرَ شَيءٍ جَدَلاً[1]؛ و به راستي در اين قرآن، براي مردم، از هر گونه مثلي آورديم، و(لي) انسان بيش از هر چيز سر جدال دارد.
8. حرص و جزع و فزع
إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً، إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً، وَ إِذَا مَسَّهُ الْخَيرُ مَنُوعاً، إِلَّا الْمُصَلِّينَ[2]؛ به راستي که انسان سخت آزمند (و بيتاب) خلق شده است، چون صدمهاي به
او رسد عجز و لابه کند، و چون خيري به او رسد بخل ورزد، غير از
نمازگزاران.
9. پستتر بودن از چهارپايان
لَهُمْ قُلُوٌ لاَ يفْقَهُونَ بِهَا وَ لَهُمْ أَعْينٌ
لَايبْصِرُونَ بِهَا وَ لَهُمْ آذَانٌ لَايسْمَعُونَ بِهَا أُولئِکَ
کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُلئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ[3]؛ و
در حقيقت، بسياري از جنيان و آدميان را براي دوزخ آفريدهايم (چرا که)
دلهايي دارند که با آن (حقايق را) دريافت نميکنند و چشماني دارند که با
آنها نميبينند و گوشهايي دارند که با آنها نميشنوند. آنان همانند
چهارپايان بلکه گمراهترند. (آري،) آنها همان غافلاناند.
10- ضعف
وَ خُلِقّ الْإِنْسَانُ ضَعِيفاً[4]، انسان، ناتوان آفريده شده است.
نياز به ذکر است که خلقت آغازين انسان حَسن و نيکوست؛ اما با
سوء انتخاب خود به سرازيري کشيده ميشود و گاه آنقدر به انحطاط و عقب
ميرودکه به تعبير قرآن، ميگويد: يالَيتَنِي کُنتُ تُرَاباً[5]؛ اي کاش خاک بودم. از اين رو حق تعالي ميفرمايد: لَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ، ثُمَّ رَدَدْنَاهُ اَسْفَلَ سَافِلِينَ (که) به راستي انسان را در