پس بدان که خداوند به اقتضاي عدل خود و بر اساس تلاش و کوشش به انسان پاداش و جزا مي‌دهد و هيچ گاه نيکوکاران و بدکاران در نزد خداوند برابر نيستند. به آياتي در اين زمينه توجه مي‌کنيم: أَفَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ کَالْمُجْرِمِينَ، مَا لَکُمْ کَيفَ تَحْکُمُونَ [1]؛ آيا ما مسلمانان را همانند تبهکاران قرار مي‌دهيم؟ چگونه داوري مي‌کنيد؟ [2] آيا آنان که به گناهان آلوده‌اند مي‌پندارند که آن‌ها را با کساني که ايمان دارند و کردار شايسته انجام مي‌دهند برابري قرار دهيم؟ زندگي و مرگشان يکي است؟ چه بد داوري مي‌کنند! و حال آن که خدا آسمان‌ها و زمين را به حق آفريده است و به کسي ستم نخواهد شد. [3]؛ آيا ما آنان که ايمان دارند و کارهاي شايسته مي‌کنند مانند فسادکنندگان در زمين قرار مي‌دهيم، يا پرهيزگاران را با تبه‌کاران يکي‌ مي‌دانيم؟ پس به هوش و بيدار باشيم، چشم بصيرت را باز کنيم، و مسير حق را طي کنيم و از انحراف و گمراهي بدور باشيم که خداوند بهترين داور و پيامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) بهترين راهنما هستند.

2-2-6. انسان‌شناسي در نهج‌البلاغه

کرامت انسان علت سجده‌ي ملائکه بر او: و عهد وصيته اليهم، في الاذعان بالسجود له و الخشوع لتکرمته فقال سبحانه: اسجدوا لآدم فسجدوا الا ابليس [4]؛ آن گاه که خداوند سبحان از فرشتگان خواست که به پيمان خويش عمل کنند و بر وصيت الهي گردن بگذارند و در برابر کرامت انساني‌ به نشانه‌ي خضوع و خشوع سجده آورند؛ پس به آنان گفت: در مقابل آدم به سجده درآييد. تمامي فرشتگان به سجده افتادند، جز ابليس.

2. آدمي وسيله‌ي آزمايش ملائکه: ثم اختبر بذلک ملائکته المقربين ليميز المتواضعين منهم من المستکبرين فقال سبحانه و هو العالم بمضرات القلوب و محجوبات الغيوب اني خالق بشرا من طين فاذا سويته و نفخت فيه من روحي فقعوا له ساجدين فسجد الملائکه کلهم