با دقت در آثار فيلسوفان اسلامي، چون: ابن سينا، شيخ اشراق و تا حدودي، صدر المتالهين نيز اين سردرگمي‌ها و مغالطه‌ي ناشي از اشترکات لفظي مشاهد مي‌شود.گر چه ملاصدرا در حکمت متعاليه براي پالايش و سازگاري اين مفاهيم با متون مقدس اسلام تلاش نمود، ولي متکلمان و پاره‌اي از عرفا ره‌آوردهاي اين تلاش را نپذيرفتند، گر چه اين اختلاط در کلمات آنان نيز مشاهده مي‌شود؛ شيخ صدوق در کتاب الاعتقاد، نفوس را همان ارواح و مخلوق اول الهي و مايه حيات بدن دانست که در زمين باقي ماند، گرفتار زندان بدن شده‌اند. طبق احاديث نبوي، نفوس مقدسه ارواحي هستند که سبب حيات بشر، از حسن و قبيح و صالح و طالح و مومن و کافرند.

به هر حال، ما در اين بخش از نوشتار حاضر در صدد معرفت انسان و ابعاد و ويژگي‌هاي آن از ديدگاه قرآن وسنت، با قطع نظر از مفاهيم فلسفي و کلامي يوناني، اروپايي و اسلامي هستيم تا به انسان‌شناسي فلسفي در مکتب قرآن نايل آييم.

از آن جهت که بحث در حقيقت روح يک بحث فلسفي و عقلي است، ما در اين بخش از نوشتار، از آن به انسان‌شناسي فلسفي تعبيرکرده‌ايم. حدود بيست آيه در قرآن راجع به روح و حدود صدآيه درباره‌ي نفس ‌آمده است، ولي همه‌ي آن‌ها به معناي روح انساني نيست. آياتي مانند: ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَهَ عَلَقَهً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَهَ مُضْغَهً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَهَ عِظَاماً فَکَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْنَاهُ خَلْقاً آخَرَ [1]؛ که پس از بيان مراحل پيدايش انسان از خاک، نطفه، علقه، مضغه، عظام و لحم، به دميدن روح و خلقت جديد اشاره مي‌نمايد، و آيات وَ نَفَخَ