ج) انسان‌شناسي و علوم اجتماعي: آيات فراواني در قرآن ذکر شده که بيان‌گر ويژگي‌هاي انسان است؛ براي نمونه اختيار و اراده، کرامت و خلافت آدمي، وجدان و فطرت انساني و غيره که همه سر منشا پيدايش احکام اخلاقي و اجتماعي‌اند. اگر انسان فاقد اين صفات باشد، هيچ مکتبي نمي‌تواند بايد و نبايدهاي ارزشي و اجتماعي ارائه دهد.

خداوند در متن نوراني قرآن آدميان را با سه نوع انسان‌شناسي (طبيعي، فلسفي و ارزشي) آشنا کرده است. در اين نوشتار به انواع انسان‌شناسي در قرآن اشاره مي‌کنيم.

1-1-2-6. انسان‌شناسي طبيعي در قرآن

درباره‌ي پيدايش و آفرينش انسان آيات فراواني وجود دارد: برخي از آيات آفرينش حضرت آدم را گزارش مي‌دهد؛ پاره‌اي ديگر از آفرينش نخستين انسان سخن مي‌گويد؛ آيات ديگري نيز پيدايش همه‌ي انسان‌ها را توضيح مي‌دهد. به مواردي از اين آيات توجه مي‌کنيم: إِنِّي خَالِقٌ بَشَراً مِّن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ فَإِذا سَوَّيتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِن رُّوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ [1]؛ و (ياد کن) هنگامي را که پروردگار تو به فرشتگان گفت: من بشري را از گلي خشک، از گلي سياه و بدبو، خواهم آفريد؛ پس وقتي آن را درست کردم و از روح خود در آن دميدم؛ پيش او به سجده درافتيد. إِنِّي خَالِقُ بَشَراً مِن طِينٍ فَإِذَا سَوَّيتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيه مِن رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ [2]؛

آن گاه که پروردگارت به فرشتگان گفت: من بشري را از گل خواهم آفريد. پس چون او را (کامل) درست کردم و از روح خويش در آن دميدم، سجده‌کنان براي او (به خاک) بيفتيد.

اين آيات هم مي‌تواند همه‌ي انسان‌ها را مدنظر داشته باشد، چون کلمه‌ي بشر اطلاق شمولي نسبت به همه‌ي افراد انسان دارد و هم احتمال دارد منظور حضرت آدم باشد؛ زيرا به دنبال اين آيات، شيطان از فريب‌کاري نسبت به ذريه‌ي بشر سخن گفته است.