نام کتاب : راه روشن (ترجمه المحجة البيضاء) نویسنده : الفيض الكاشاني جلد : 3 صفحه : 400
سزاوار نيست اگر ستايشى درباره او شنيده مخفى بدارد، زيرا اول از
بازگو كننده خوشحال مىشود، سپس از گوينده. لذا پنهان داشتن آن از حسد
است. خلاصه آن كه از هر سخنى كه باعث ناراحتى او شود، چه به اجمال و يا به
تفصيل خوددارى كند، مگر وقتى كه سخن راجع به امر به معروف يا نهى از منكر و
واجب باشد. در اين صورت سكوت روا نيست، زيرا در اين جا اعتنايى به ناراحتى
او نيست، چون اين عمل در حقيقت احسانى به اوست، هر چند كه او گمان برد كه
به ظاهر درباره او بد مىباشد و امّا نقل بديها و عيبهاى خودش و كسانش غيبت
است و درباره هر مسلمانى اين كار حرام است و دو چيز مانع از اين عمل
مىشود:
يكى آن كه احوال خويشتن را بررسى كنى، اگر يك مورد ناپسند پيدا كردى
پس آنچه را از برادرت مىبينى بر خود هموار كن و فرض كن كه او در مورد اين
يك خصلت از مغلوب كردن نفس خود عاجز است، همان طورى كه تو درباره خصلتى كه
به آن گرفتارى، ناتوان مىباشى و او را به خاطر يك خصلت ناپسند كوچك
نشمار، زيرا چه كسى بىعيب استي! و هر چه را كه خود در حق خدا كوتاهى
مىكنى، آن را از جانب برادرت در حق خودت انتظار نداشته باش، زيرا حقى كه
تو بر گردن او دارى از حقى كه خدا بر تو دارد بالاتر نيست. دوم آن كه
بدانى، اگر بخواهى دوستى پيدا كنى كه از همه عيبها بر كنار باشد، بايد از
همه مردم دورى گزينى و هيچگاه كسى را براى رفاقت خود پيدا نخواهى كرد زيرا
هر كسى خوبيها و بديهايى دارد. پس اگر خوبيهاى كسى بر بديهايش غلبه داشت او
مطلوب نهايى است. بنابراين، مؤمن بزرگوار همواره خوبيهاى برادرش را در نظر
مىآورد تا در دلش نسبت به او تعظيم و محبت و بزرگداشت احساس كند امّا
منافق فرومايه همواره بديها و عيبهاى دوستش را مىبيند. ابن مبارك گويد:
مؤمن عذر و بهانهها را مىجويد ولى منافق لغزشها را. فضيل گويد:
جوانمردى عبارت است از گذشت در برابر دوستان. از اين رو پيامبر (ص) فرموده
است: «از همسايه بدى
نام کتاب : راه روشن (ترجمه المحجة البيضاء) نویسنده : الفيض الكاشاني جلد : 3 صفحه : 400