تركش عمرش تهى شد عمر رفت *** از دويدن در شكار سايه تفت

سايه يزدان چو باشد دايه اش *** وارهاند از خيال و سايه اش

سايه يزدان بود بنده خدا *** مرده اين عالم و زنده خدا

دامن او گير زوتر بى گمان *** تا رهى از آفت آخر زمان

كيف مدالظل نقش اوليا است *** كو دليل نور خورشيد خدا است .

اين توحيد خاصى است كه نور چشم عارفين است و آن مقام شهود مفصل در مجمل , و مقام شهود مجمل در مفصل است كه مقام كثرت در وحدت و مقام وحدت در كثرت هم گويند .

و گفته اند : توحيد در لغت عرب يكى كردن است و در شريعت يكى گفتن و در طريقت يكى دانستن و در حقيقت يكى ديدن و معنى شرك دو ديدن و دو گفتن و دو دانستن است .

ديگرى گفته است : ايعزيز هر كاريكه با غيرى منسوب يابى بجز از خدا آن را مجاز ميدان نه حقيقت زيرا كه فاعل حقيقى بغير او نبود آنجا كه گويد قل يتوفيكم ملك الموت اين را مجاز ميدان حقيقتش آن باشد كه الله يتوفى الانفس حين موتها . راه نمودن محمد صلى الله عليه و آله وسلم را مجاز ميدان حقيقتش انك لاتهدى من احببت ولكن الله يهدى من يشاء . گمراه كردن ابليس را مجاز ميدان تضل بها من تشأء و تهدى من تشاء حقيقت ميشناس گيرم كه خلق را اضلال ابليس كرد ابليس را بصفت اضلال كه آفريد مگر موسى از اين معنى گفت كه ان هى الا فتنتك تضل بها من تشاء و تهدى من تشاء ( ص 538 مفاتيح الغيب صدرالمتالهين ) .