تصور كان بود بهر تدبر *** به نزد اهل عقل آمد تفكر

زترتيب تصورهاى معلوم *** شود تصديق نامفهوم مفهوم

مقدم چون پدر تالى چو مادر *** نتيجه هست فرزند اى برادر

در بيت اخير ناظر به همان تشبيه علم به عين اعنى تشبيه صور علمى به نكاح است , و در يك بيت حسن صنعت به كار برده است كه جمع بين پدر و مادر و فرزند و برادر كرده است .

در نكاح سارى ياد شده , و در ازواج و ازدواج آنها , عارفان را سخنانى است كه بيان محض حكمت و صرف برهان اند , و ان شئت قلت تفسير انفسى برخى از آيات قرآن اند . گاهى از ازدواج وجود و ماهيت باهم سخن گفته اند , و زمانى از نكاح آسمان و زمين باهم , و وقتى از وصلت علم و عمل باهم , و هكذا , كه هر نكاح را نتايج بى شمار است , و آنچه دمبدم پديد مى آيد همه نتايج نكاح سارى در موجودات اند . خداى سبحان در قرآن فرقان فرمايد : سبحان الذى خلق الازواج كلها مما تنبت الارض و من انفسهم و مما لايعلمون ( يس 37 ) .

عارف شمس مغربى در ترجيعات ديوانش در نكاح سارى بين وجود و ماهيت گويد :

كاروان وجود گشت روان *** جانب چين و هند و روم و عراق

مجتمع گشت با وجود عدم *** اجتماعى قرين بوس و عناق

چه عروسى است آنكه هستى حق *** باشد او را گه نكاح صداق

هر كه او زين نكاح شد آگاه *** دو جهان را بكل بداد طلاق

مراد مغربى از عدم در بيت دوم ماهيت امكانى است چنانكه عارف رومى در مثنوى