به نقل حديثى بسيار بسيار گرانقدر كه از غرر احاديث است در تثليث عالم و آدم تبرك مى جوييم : اشارتى رفت كه عوالم به طور كلى سه اند چنانكه انواع ادراك انسانى سه اند . اكنون سخن ما اين است كه انسان به حسب هر يك از سه نشئه ادراكى خود با نشئه اى از نشئات سه گانه عالم كه مسانخ اوست ارتباط مى يابد , و به حقايق آنها پى مى برد : يا نشئه حس خود به عالم شهادت مطلق , و با نشئه خيال خود كه از آن تعبير به خيال متصل و مثال متصل مى كنند به عالم مثال منفصل , و با نشئه عقل خود به عالم عقل , خلاصه اين كه : ملكت با عالم ملك است , و خيالت با عالم مثال , و عقلت با عالم عقول , قابل حشر با همه اى , و داراى سرمايه كسب همه , از تو حركت و از خدا بركت . صادق آل محمد ( ص ) فرمود : ان الله عز و جل خلق ملكه على مثال ملكوته , و اسس ملكوته على مثال جبروته , ليستدل بملكه على ملكوته , و بملكوته على جبروته . حديث را عارف نامور نسفى در انسان كامل روايت كرده است ( ص 375 ط 1 ) .

بحثى ديگر در اين كه اساس عين و علم بر تثليث است : در اين كه ايجاد بر تثليث است , عارفان را بحثى شيرين به عنوان( نكاح سارى) است . يعنى كه نكاح در نظام هستى مطلقا سارى است و آن از فرديت ثلاثه است كه( دهش و پذيرش و سپس پيدايش) است , زيرا كه انتاج عوالم معنوى و روحى و نفسى و مثالى و حسى با همه اختلاف صورشان از نكاح سارى است .

شيخ اكبر محيى الدين عربى در دو جاى فصوص الحكم يكى بتفصيل در فص صالحى , و ديگر به اجمال در فص محمدى ( ص ) در اين كه اساس انتاج , چه در عين وجه در علم , تثليث است بحث فرموده است , و شراح فصوص چون جندى و