همه موجودات عينى بمنزله اعضا و جوارح انسان كامل اند

و چون انسان با عقل بسيط بدان نحو كه اشارتى رفت پيوست , تمام شئون عقل بسيط از كران تاكران , از ذره تا بيضا از سفلى تا عليا , همگى بمنزله اعضا و جوارح وى گردند و در همه چون تصرف نفس در اعضا و جوارح خود تصرف كند و جملگى مسخر او گردند .

آن سعادتمندى كه عقل مستفاد گرديد جميع شئون مادون آن را استيفا كرده است چنانكه صاحب مقام ولايت و امامت بايد قبل از وصول به آن مقام داراى تمام معقولات و مدركات باشد يعنى عقل مستفاد گردد كه مقام مشاهده معقولات است چنانكه ما مبصرات را مشاهده مى كنيم , و بعضى از ارباب معرفت آن مقام شامخ را فؤاد گويند ([ ما كذب الفؤاد ما رأى]) [2] چه حقيقت انسانيه را در عالم كبير