هر چيزى را شأنيت معقول انسان شدن و انسان را شأنيت عاقل بودن هر چيز است

اين سخن را سرى است و آن اينكه شأن هر موجود چه مادى و چه عارى از ماده و احكام آن , بذاته اين است كه معلوم و معقول انسان گردد .

و انسان را نيز چنين شأنيت و قابليت است كه از قوه بدر آيد و بافاضه مخرج نفوس از قوه بفعل كه در واقع حقيقت آنسويى است به فعليت مطلقه برسد تا بحدى كه مصداق ([ أحصى الله فيه علم كل شى ء]) گردد , بلكه همه اشياء گردد چه به براهين قطعيه مسلمه عقل و عاقل و معقول كه همان علم و عالم و معلوم و ادراك و مدرك و مدرك است [2] به حسب وجود يك هويت و حقيقت اند . چون اين