دلايل عدم اجتهاد در عصر امامان

در اينجا بجاست ادله معتقدان به عدم وجود اجتهاد در اين دوره ( عصر امامان ) را يادآور شويم و سپس پاسخ آنها را بگوييم .

برخى از دانشيان بر اين باورند كه تا زمان غيبت كبراى امام زمان , شيعيان در هيچ حكمى به اجتهاد نپرداخته اند . آنها براى اثبات اين نظريه به دلايلى استدلال نموده اند , از آن جمله عبارتند از :

عدم جواز اجتهاد با وجود نص

دليل اول بر عدم وجود اجتهاد اين است كه با وجود امام معصوم در اين دوره كه زمان نص به حساب مىآيد اجتهاد جايز نمى باشد , يعنى با وجود نص نمى توان اجتهاد نمود .

اين دليل قابل نقد و خدشه پذير است زيرا :

اولا ـ به نظر شيعه اجتهاد در مقابل نص قرار ندارد , بلكه در چهارچوب آن است . چون اجتهاد در نزد شيعه عبارت از به كارگيرى اصول احكام است براى بازگشت دادن فروع تازه به آنها . بلى اجتهاد در نظر اهل سنت در مقابل نص قرار دارد و با وجود نص نمى توان آن را پذيرفت , زيرا اجتهاد آنان عبارت از تشريع حكم از راه رأى و تفكر شخصى است .

ثانيا ـ اين تصور كه در عصر ائمه باب نص مفتوح بوده و نيازى به اجتهاد و فتوا نبوده نادرست است . زيرا امامان معمولا در مدينه بوده اند و تنها براى شيعيانى كه در مدينه مى زيستند اين امكان بود كه مسائل خويش را به آسانى از آنها بپرسند . اما شيعيانى كه از ائمه دور بودند و در شهرهايى مانند خراسان و رى و . . . زندگى مى كردند نمى توانستند مشكلات خود را به وسيله آنان حل و نيازشان را بر طرف نمايند .