نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 69
5 ـ پيامبر حق تشريع نداشت
پنجمين دليل بر عدم اجتهاد پيامبر اكرم اين است كه منصب رسول
خدا ( ص ) ابلاغ شرع از طرف خداوند براى مردم بوده است نه تشريع از راه
اجتهاد و رأى شخصى , پس در اين صورت زمينه اى براى قائل شدن به صدور اجتهاد
از آن حضرت وجود نخواهد داشت .
6 ـ قرار داشتن اجتهاد در معرض خطا
ششمين دليل بر عدم اجتهاد پيامبر اين است كه اجتهاد افاده ظن مى
كند و در معرض خطا قرار دارد و بر پيامبر است كه خود را از آن حفظ كند .
پس بايد بگوييم كه آن حضرت در احكام اجتهاد نكرده تا از معرض خطا قرار
گرفتن مصون بماند و نتيجتا در دعوت او تشكيكى پديدار نشود . اين دليل و
ادله آتى را بعضى از بزرگان جامعه اهل سنت ذكر كرده اند .
اختلاف در اصابة و عدم اصابة اجتهاد پيامبر
دانشيان اهل سنت كه قائل به جواز اجتهاد و وقوع آن از پيامبر
شده اند در اين كه او در اجتهاد خود هميشه مصيب بوده يا اينكه امكان خطا
براى او بوده است اختلاف نموده اند .
گروهى از آنان بر اين اعتقاد بوده اند كه پيامبر هميشه در اجتهادش
مصيب بوده و از خطا مصون بوده است . از اين گروه است امام فخر رازى و ابن
سبكى و علامه بيضاوى و اسنوى و . . .
گروه ديگرى بر اين نظريه اند كه امكان خطا در اجتهاد پيامبر بوده
است و هر گاه در اجتهاد وى خطا و اشتباه رخ مى داد خداوند او را از آن آگاه
و مطلع مى كرد . علامه سيف الدين آمدى در كتاب الاحكام فى اصول الاحكام
اين نظريه را به بيشتر حنابله و اهل حديث و شافعيان و نيز به دسته اى از
معتزله منسوب دانسته و خود او نيز اين را پذيرفته است . ابن حاجب ( نهاية
السئول ) ابن الهمام ( التحرير 527 ) ابن تيميه ( المسوده ) نيز داراى همين
عقيده اند .
تذكر : بايد دانست كه آنان اگر چه خطا را در اجتهاد براى رسول خدا ممكن مى دانند
نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 69