دلايل عدم اجتهاد پيامبر

جهت قول به عدم اجتهاد براى پيامبر مى توان به دلايل ذيل تمسك جست :

1 ـ تصور نداشتن اجتهاد در مورد پيامبر

با توجه به تعريف واژه اجتهاد از سوى اهل سنت و همچنين شيعه مى توان دريافت كه تصور اجتهاد با مفهوم اصطلاحى و رايجش در مورد پيامبر ( ص ) راه ندارد .

علماى اهل سنت مانند علامه سيف الدين آمدى شافعى در كتاب (( الاحكام فى اصول الاحكام )) و نيز اين حاجب مالكى در (( مختصر الاصول )) و علامه عبدالعلى محمد بن نظام الدين انصارى در كتاب (( فواتح الرحموت فى شرح مسلم الثبوت , محب الله بهارى )) و عبدالرحمان شافعى در (( شرح مختصر الاصول )) و علامه تاج الدين سبكى در (( جمع الجوامع )) ( همان گونه كه در مقدمه بحث ياد شد ) , در تعريف اجتهاد گفته اند : (( اجتهاد عبارت است از به كارگيرى تلاش و توان در جهت رسيدن به ظن و گمان در حكمى از احكام شرعى و حوادث واقعه تا حدى كه انسان احساس كند نهايت تلاش خود را به كار برده است . ((

بعضى از علماى شيعه مانند : علامه حلى , در كتاب اصوليش (( نهايه )) و نيز علامه جباعى , در كتاب اصوليش (( معالم )) و علامه طريحى , در (( مجمع البحرين )) گفته اند (( اجتهاد عبارت است از به كارگيرى سعى و كوشش براى تحصيل ظن به حكم شرعى به گونه اى كه جايى براى ملامت و نكوهش به سبب تقصير و كوتاهى باقى نماند . ((

تعريفهاى ديگرى از سوى انديشمندان ديگر براى اجتهاد بيان شده و در مجموع به گونه اى است كه نمى توان اجتهاد با آن تعريفها و مفهومها را به پيامبر ( ص ) نسبت داد . زيرا در همه آنها ابتدا جهل مجتهد به حكم فرض شده است و سپس تلاش او براى تحصيل علم و حجت بر حكم شرعى و مسأله جهل به حكم و تلاش براى تحصيل حجت و گمان در مورد پيامبر تصور ندارد . چرا كه او به سرچشمه وحى راه دارد و نيازى ندارد مانند افراد عادى كه ناچارند براى شناخت مسأله و حكمى در كوير ذهن خويش به كند و كاو بپردازد تا قطره اى از آب يقين بجويند , به رأى و نظر شخصى خود رو آورد . كسى كه راه مستقيم و مسير هموار و بى دغدغه به سوى حكم الهى ـ يعنى وحى ـ را دارد