انتظار وحى براى دريافت حكم

در مدت انتظار پيامبر جهت وحى براى مشخص نمودن حكم بين انديشمندان اهل سنت اختلاف است . برخى مدت انتظار را سه روز دانسته اند و برخى ديگر مدت معينى ندانسته بلكه گفته اند مى بايد تا آن مقدار انتظار بكشد كه حوادث واقعه بدون حكم شرعى از ميان نرود .

بينش قابل توجه و پذيرش

علماى اماميه و بعضى از محققان و انديشمندان اهل سنت مانند ابوعلى محمد جبائى معتزلى و نيز ابوهاشم عبدالسلام ( از متكلمان بزرگ معتزله و فرزند جبائى ) و علامه ابن حزم اندلسى و اشاعره و امام فخر رازى و محدث معروف محمد بن اسماعيل بخارى بر اين عقيده اند كه پيامبر در هيچ حكمى از راه رأى شخصى اجتهاد نكرده و بدون تفويض و اذن خداوند حكمى را بيان نداشته است . اين نظريه همان بينش قابل پذيرش و قبول ماست كه مى توان به صحت آن اقامه دليل كرد .

برخى از دانشمندان به خلاف نظريه فوق معتقدند و به روايت زير تمسك جسته و گفته اند : از رسول خدا روايت شد كه فرمود : (( انا اقضى بينكم بالرأى فيما لم ينزل فيه وحى )) يعنى من بين شما داورى مى كنم و هر گاه وحى در آن زمينه بيانى نداشته باشد من به رأى خويش قضاوت مى كنم .

اين روايت از چند جهت قابل نقد و اشكال است :

اولا ـ روايت از نظر سند ضعيف است .

ثانيا ـ مضمون آن مخالف صريح كتاب خدا است كه مى فرمايد : (( ما ينطق عن الهوى ان هو الا وحى يوحى . ((

ثالثا ـ بر فرض صحت مورد نظر روايت فوق مورد قضاوت و داورى است و تعميم آن به شناخت احكام شرعى حوادث واقعه در همه زمينه ها نياز به دليل دارد كه چنين دليلى در ميان نمى باشد .

رابعا ـ از فردوس الاخبار نقل شده كه پيامبر به على ( ع ) فرمود : (( يا على اياك و الرأى فان الدين من الله و الرأى من الناس )) يعنى اى على در دين از رأى بپرهيز زيرا دين از جانب خدا و رأى از جانب مردم است .