نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 457
علم نجوم و موازين و قواعد فلكى حكم تحول مى يابد و لازم نيست كه تنها بر
رؤيت هلال اعتماد كنند , بلكه مى توانند بر قواعد فلكى و نجومى نيز اعتماد
كنند و از آن طريق اول ماه را معين كنند و روزه بگيرند [1] .
10 ـ برخى از فقهاى تابعين , حكم كردند به جواز اعطاى بنى هاشم از مال زكوى , زيرا حقوقشان را از غنايم و فيئى داده نمى شد [2] .
11 ـ منع از حضور زنان جوان در مساجد براى نماز جماعت در زمان
تابعين , با اينكه در زمان تشريع و رسول خدا و اوايل عصر صحابه اين منع در
بين نبوده است و اين تحول حكم بدين جهت بود كه مردم از نظر اخلاق فاسد و
فساد به گونه اى در آنها منتشر شده بود كه زنان را مورد تعرض قرار مى دادند
, ولى در زمان رسول خدا فساد اينگونه اى وجود نداشت و مردم با ورع و تقوى و
ترس از خدا بوده اند [3] و پيامبر مى فرمود : (( لا تمنعوا اماءالله
مساجد الله و لكن ليخرجن تفلات اى غير متطيبات [4] ((
12 ـ عروة بن زبير كه يكى از فقهاى سبعه مدينه منوره بود , فتواى
داد بر عدم قبول توبه قاطع الطريق ( راهزن ) پيش از آنكه در قبضه سلطان
قرار گيرد و اين بدين جهت بود كه فساد از بين برود و درب فرار از عقاب كه
حد قطع طريق است بسته شود . زيرا اگر توبه او مورد پذيرش قرار گيرد , منجر
به رشد فساد و ضايع شدن حدود خدا و جرئت مجرمان برهتك محارم خدا و اعتداء
بر بى گناهان مى شود [5] .
با اينكه اين فتواى منافات دارد با عموم قول خداوند (( الا الذين
تابوا من قبل ان تقدروا عليه فاعلموا ان الله غفورا رحيم )) [6] اما اين
فتواى عروة براساس مصلحت انديشى بود .
13 ـ در حديثى آمده سكوت دختر در امر ازدواج نمايان گر رضايت اوست ,
( اذنها صماتها ) [7] و در زمانهاى پيشين چون اين داراى واقعيت بود در
وقت عقد , به آن بسنده