اجتهادى كه خداوند به عنوان وسيله در خدمت منابع فقه قرار داده به همين معنا است و اين كار از برجسته ترين شاخصه هاى روح اسلامى در منابع فقه است كه اصوليان شيعه آن را برگزيده و پيشوايان اين مذهب بر آن تأكيد فراوان نموده اند و حتى در اين زمينه آمده است (( للمجتهد المصيب اجران و للمخطى اجرا واحدا . ((

نمونه هايى از اجتهاد از راه منابع

بجاست نمونه هايى از اجتهاد را در اين دوره ارائه دهيم :

نمونه اول

در واقعه بنى قريظه روايت شده هنگامى كه رسول خدا ( ص ) اصحاب خود را به بنى قريظه اعزام داشت به آنان فرمود : نماز عصر را تا رسيدن به آنجا بجا نياوريد . در اينجا برخى از آنان جهت تعبد به نص نماز عصر را در وقت ادائى بجا نياوردند و تنها اهتمام رسيدن به مقصد مذكور را داشتند , ولى برخى ديگر از آنان از راه اجتهاد در كلام رسول خدا نماز عصر را پيش از رسيدن به آنجا در وقت ادائى بجا آوردند , زيرا اينان از راه اجتهاد بر اين بينش و اعتقاد بوده اند كه غرض رسول خدا از فرمان , تسريع در رسيدن به بنى قريظه بوده است نه نهى از نماز عصر در وقت خودش . لذا هم نماز عصر را در وقت اداء بجا آوردند و هم غرض رسول خدا ( ص ) را كه تسريع در رسيدن به مقصد بوده است حفظ كردند . اين اجتهاد در اصطلاح علمى موسوم به (( اجتهاد تخريج ملاك در مقام تطبيق )) است .