نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 428
اما امروز با پديد آمدن حاكميت اسلام و اجراى قوانين آن , اين
پديده به لحاظ كاربردى در برابر آنها گرفتار ايستايى گرديد . مجموعا مى
توان موانع مزبور را كه در طول زمان بر سر راه فقه اجتهادى وجود داشت در
چند جهت خلاصه كرد :
1 ـ فشارهاى سياسى حكومت هاى پيشين بر حوزه هاى علمى و فرهنگى .
2 ـ ناهماهنگى برنامه ها و متون درسى حوزه هاى فقه اجتهادى با شرايط زمان كه اين مانع هنوز هم وجود دارد .
3 ـ پيراسته نبودن بحث هاى اجتهادى از مواد زائد و غير ضرورى كه
اصلا يا در استنباط نقش ندارند و يا اگر دارند بسيار كم است كه اين هنوز هم
وجود دارد .
4 ـ وجود نداشتن يك سلسله بحثهاى اساسى و لازم در متون علمى حوزه
هاى جوامع اسلامى از قبيل بحث هاى اقتصادى , سياسى , روابط بين المللى و . .
.
5 ـ محدود بودن حيطه عمل و نظريه پردازى محققان و مجتهدان آگاه به
مسائل جامعه و نيازهاى آن كه اين محدوديتها اگر چه تا اندازه اى كاهش يافته
ولى هنوز در دامنه وسيع به چشم مى خورند .
6 ـ شكل گيرى مباحث و مسائل فقه اجتهادى در چارديوارى مدارس و منازل بدون توجه به شرايط جامعه و حكومت اسلامى و نياز آن .
7 ـ گسسته بودن معظم مباحث اجتهادى از عينيت هاى خارج و واقعيتهاى
زمان . اجتهاد در صورتى صحيح و مفيد است و مشكلات براساس آن حل مى گردد كه
مجتهد واقعيتهاى زمان و عينيتهاى خارج را با همه ويژگيهايى كه دارا مى
باشند بدرستى شناخته و تبيين كرده باشد و شناخت صحيح آنها متكى بر درك
شرايط زمان و شناخت جامعه و آشنايى كامل با واقعيتهاى جارى آنست .
8 ـ تأثير پذيرى در برابر آرا و نظريات پيشينيان كه آن نظرات مطابق
شرايط زمان خودشان براى موضوعات بوده و اكنون با شرايط كنونى آن نظرات با
موضوعات هيچ گونه سازشى ندارد .
9 ـ جمود و تحجر برخى ذهنيتها در قبال افكار و انديشه هاى باز و
حركتهاى صحيح و ارزشمندى كه از سوى مجتهدان راستين , مانند شيخ طوسى و ابن
ادريس و وحيد بهبهانى و امثال اينها صورت مى گرفت كه اين موانع هنوز هم
بگونه چشم گيرى وجود دارد .
نام کتاب : ادوار اجتهاد از ديدگاه مذاهب اسلامي نویسنده : جناتی، محمدابراهیم جلد : 1 صفحه : 428