شيوه اجتهادى سوم :

اما شيوه اجتهادى سوم كه در نزد برخى از مجتهدان اصولى رايج و متداول است . آن نيز همانند شيوه اجتهادى دوم كه براى ظاهرگرايان و يا جمودگرايان بود از حيث اثر و كاربرد مى باشد و هيچگاه با آن نتوان در برابر رويدادهاى نوين زندگى پاسخگو شد , زيرا در مقام استنباط فرق و تفاوتى بين اين شيوه و شيوه دوم نيست , تنها تفاوت بين آنها در اين است كه صاحب شيوه دوم هم در مقام تئورى و نظرى و هم در مقام فتوى و عمل اخبارى و ظاهر گرايان و استنباط او فاقد تفريع و تطبيق است و اما صاحب شيوه سوم در مقام تئورى و نظرى , اصولى و عميق و اجتهاد او داراى تفريع است ولى در مقام فتوا و عمل , اخبارى و ظاهرگرا و در اين مقام شيوه احتياطى را حتى در مواردى كه دليل خاص بر لزوم احتياط وجود ندارد دنبال مى كند . ما در بررسيهايى كه در ادوار اجتهاد داشتيم به بعضى از مجتهدان اصولى از شيعه و سنى كه در زمانهاى گذشته بودند برخورد كرده ايم كه شيوه آنها در مقام فتواى خيلى بدتر از شيوه اخباريها در مقام فتوا بوده و روى جهاتى از ذكر آنها خوددارى مى شود .

در هر حال اين شيوه اجتهادى نيز مانند شيوه اجتهادى دوم به نظر ما مطلوب نيست , زيرا آن نيز مانند شيوه دوم باعث محدوديت كاربردى فقه اجتهادى و مانع از بسط آن بر اساس منابع مى گردد و در نتيجه در برابر رويدادها پاسخگو نخواهد بود .

اما سبب پيدايش اين شيوه اجتهادى و پيامدهاى آن در مقام عمل و فتوى همانند شيوه دوم است و نيازى به بيان ندارد .

شيوه اجتهادى چهارم

اما شيوه اجتهادى چهارم كه برخى از مجتهدان اصولى آن را در مقام استنباط احكام از منابع دارا مى باشند , اگر چه در مسائل غير حكومتى تا اندازه اى مفيد است ( چون در آن تفريع و تطبيق در مقام عمل و فتوا وجود دارد و از راه آن مى توان مشكلات غير حكومتى را حل كرد ) ولى در مسائل حكومتى شيوه مطلوبى نخواهد بود . چون صاحب اين شيوه اگر چه در مقام استنباط بر ظواهر الفاظ بسنده نمى كند و استنباط او داراى تفريع و